نگرش های غیر منسجم و ساختار نیافته : هر قدر نگرشی گسترده تر و تفصیل یافته تر باشد در برابر اطلاعات ناساز تازه قدرتمند تر است و کمتر تغییر می کند و بر عکس . یعنی نگرش های بسیط یا نگرش هایی که از سازمان غیر منسجمی برخوردار باشند ، به زودی در برابر اطلاعات ناساز با خود ، دچار گسیختگی و تحول می شوند .

گفتار پنجم:

1.    چه نگرش هایی بیشتر تغییر پذیر هستند ؟
2.    ویژگی اطلاعاتی که تاثیر بیشتری در تغییر نگرش ها دارند ، چیست ؟
 
چه نگرش هایی بیشتر تغییر پذیر هستند ؟

1. نگرش های غیر منسجم و ساختار نیافته : هر قدر نگرشی گسترده تر و تفصیل یافته تر باشد در برابر اطلاعات ناساز تازه قدرتمند تر است و کمتر تغییر می کند و بر عکس . یعنی نگرش های بسیط یا نگرش هایی که از سازمان غیر منسجمی برخوردار باشند ، به زودی در برابر اطلاعات ناساز با خود ، دچار گسیختگی و تحول می شوند .

2. نگرش هایی که در دسترس هستند و افراد مدام به آن ها فکر می کنند : هر قدر فردی نگرش معینی از نگرش های خود را بیشتر مورد استفاده قرار دهد از جهت همان نگرش در معرض تغییر پذیری بیشتری قرار دارد . زیرا نگرش هایی که در گوشه ای از ذهن فرد افتاده باشد و مورد استعمال قرار نمی گیرد ، خود به خود از معرض تغییر به دور هستند و غالبا به همان صورت اولیه باقی می مانند . اگر این گونه نگرش ها از کنج و زاویه ی ذهن بیرون آورده شوند و فرد آن ها را در جریان امور زندگی خود مورد استفاده قرار دهد ، به این ترتیب نگرش مزبور از حال سکون خارج شده و آماده آن است که در صورت نادرست بودن ، در معرض تغییر قرار بگیرد .

3. نگرش هایی که با شیوه های نظری و عملی و از حیث منطقی قابل تکذیب باشد : این خصیصه خود به دو گونه قابل تصور است . تکذیب پذیری منطقی و تکذیب پذیری عملی . اگر نگرشی از حیث منطقی تکذیب ناپذیر باشد ، در معرض تغییر قرار نمی گیرد . همچنین اگر نگرشی از حیث عملی ، قابل تکذیب نباشد ، باز از تغییر پذیری به دور است . در این نوع ممکن است ، مساله مورد نظر تکذیب ناپذیری منطقی نداشته باشد ، اما عملا امکان تکذیب آن فراهم نشود . مثلا اگر کسی در مورد فردی چنین فکر کند که او « ترسو » است ، مشکل می توان چنین فکر و احساسی را تکذیب نمود مگر این که شرایط و امکاناتی که مستلزم بروز شجاعت باشد ، مهیا گردد . اما به عنوان مثال ، شرایط و امکانات برای تکذیب صفت « مهربان » بسیار بیشتر است و امکان عملی تکذیب آن مهیاتر است . ویژگی اطلاعاتی که تاثیر بیشتری در تغییر نگرش ها دارند ، چیست ؟

1. تعارض و اختلاف : هر گاه اطلاعات تازه ای که در برابر نگرش معینی ظهور می کنند ، از این ویژگی برخوردار باشند ، قدرت بیشتری برای ایجاد تغییر در نگرش مزبور خواهد داشت . شریف  و هاولند  اظهار کرده اند که هر قدر اختلاف مزبور بیشتر باشد ، امکان تغییر افزایش می یابد ، اما باید به این نکته نیز توجه داشت که اگر این تعارض بسیار زیاد باشد ، امکان تغییر کاهش می یابد و یا این که تغییری در جهت خلاف اطلاعات عرضه شده ، صورت می پذیرد . اگر بخواهیم طبق اصطلاحات پیاژه در این مورد سخن بگوییم ، باید اظهار کنیم که هرگاه محرک ها به طور ضعیف یا متوسط ، با نگرش ها ناهماهنگی داشته باشند ، هم جذب و هم انطباق رخ می دهد . یعنی اطلاع تازه جذب عقیده ی فرد می شود و فرد عقیده ی خود را نسبت به اطلاع تازه انطباق می دهد . اما هرگاه محرک ها در نهایت اختلاف با نگرش فرد باشند ، نه جذب و نه انطباق هیچ یک رخ نمی دهد . در عوض رابطه ی اختلاف آمیز مزبور پس زده می شود . البته در این مورد نظرات دیگری هم اظهار شده است . جود و کولیک   یافته اند که اگر اختلاف اطلاعات تازه و نگرش خیلی کم و شباهت آن ها زیاد باشد ، و یا اگر اختلاف مزبور قابل توجه باشد ، شاهد فعالیت ها یا تغییر نگرش خواهیم بود ، اما اختلاف در حد متوسط ، فعالیتی در نگرش به وجود نمی آورد .

2. عدم ابهام و ایهام : نِهوک  معتقد است اطلاعات تازه در صورتی تغییر ایجاد می کند که از ابهام و ایهام به دور باشد . اطلاعات مبهم غالبا جذب طرح ذهنی می شود ، به جای آن که در ان تغییر پدید آورد . زیرا این گونه اطلاعات ، قابل تفسیرهای گوناگون هستند و با توجه به نگرش فرد گیرنده ، تفسیر معینی را به میان می آورد . بنابراین بایستی اطلاعات را شفاف و خاص ارایه داد .

3. سازمان یافتگی از نوعی معین : پیام های تازه ی دریافتی که با نگرش افراد ناساز است ، در صورتی از امکان تغییر آفرینی بیشتری برخوردار خواهد بود که ویژگی های معینی از حیث ساختار داشته باشد . دو عنصر مهم از این ویژگی ها مربوط است به پراکندگی و فراوانی . مراد از پراکندگی آن است که اگر اطلاعات تازه ، به جای آن که صرفا حول چند مورد معدود تمرکز داشته باشد از پراکندگی بیشتری برخوردار باشد ، قدرت تغییر آفرینی آن در نگرش ها ، بیشتر خواهد بود . به عبارت دیگر اگر اطلاعات ناساز در چندین محور مختلف با طرح ذهنی اختلاف داشته باشند ، قدرت تغییر آفرینی بیشتری در آن دارند تا این که همه اطلاعات مزبور حول یک محور یا چند محور معدود تمرکز داشته باشند . در مورد عنصر فراوانی هم لازم به ذکر است که اگر در هر مورد از موارد خلاف نگرش ها ، جنبه ی تازه ای مطرح باشد ، تاثیر گذاری بیشتری خواهد داشت تا وقتی که به وفور تنها با یک مورد خلاف رو به رو شویم .

4. قابلیت یاد آوری : هر قدر قابلیت یادآوری اطلاعات ارایه شده با نگرش مورد نظر ، بیشتر باشد ، قدرت تغییر دهی آن ها هم بیشتر خواهد بود . قابلیت یاد آوری اطلاعات ، مربوط است به « ارتباط » آن ها با نگرش . هر قدر اطلاعات مخالف و ارایه شده نسبت به نگرش افراد ، آشکارتر باشد ، قابلیت یاد آوری آن بالاتر است . اما اگر اطلاعات مرتبط و مربوط نباشند ، باید قابلیت یاد آوری آن ها را با عوامل دیگری چون تقدم و برجستگی سنجید . اطلاعات ارایه شده به افراد را می توان به واسطه ی مقدم ساختن و برجسته کردن ، به یاد ماندنی تر کرد .

5. سهولت پردازش پیام : استفاده از ضرب المثل ها و و اصطلاحات عامیانه به جای اصطلاحات استاندارد و رسمی باعث می شود پردازش و یاد آوری راحت تر اطلاعات و در نتیجه احتمال تغییر نگرش را افزایش می دهد . 

6. هر قدر یادآوری پیام بیشتر = قدرت تغییر نگرش بیشتر : منظور تکرار کسالت آور و خسته کننده اطلاعات توسط مربی نیست زیرا در این صورت دیگر توجه و تمرکزی برا ی باور آن نخواهد بود . در صورتی که گیرنده ی پیام ، نقش فعالی در یادگیری داشته باشد ( نه انفعالی و صرفا شنونده  ) و پیام بتواند ذهنش را درگیر کند . با تفکر ، خودش اطلاعات را برای خودش یاداوری می کند .

7. ارایه پیام های کوتاه : یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات نیاز به تمرین و تکرار نداشته باشد .

8. ارایه پیام به صورت غیر مستقیم : ارایه پیام اصلی در غالب یک پوشش مناسب ،به مراتب بیش از روش ارایه مستقیم  تغییر نگرش ایجاد می کند .

9. پیام های تصویری بیش از پیام های شنیداری و پیام های شنیداری بیش از پیام های کتبی در تغییر نگرش موثرند .