مهارت حل مسئله

اين توانائي به فرد کمک مي کند تا به نحو موثرتري مسائل زندگي را حل نمايد. حل مسئله يکی از مهمترين فرآيندهای تفکر است که به ما کمک می کند تا برخورد موثری با مشکلات و چالش ها ی زندگی روزمره داشته باشيم.

اين فرآيند مراحلی داردکه عبارتند ا ز:

1- پذيرش مسئله: ابتدا بايد بپذيريم مسئله ای وجود دارد و درگام بعدی حل آن را مسئوليت خود بدانيم. شايد اين مرحله بديهی بنظر برسد اما حتماً مواردی را بياد می آوريم که گفته باشيم: “کاری ندارد، اشکالی پيش نمی آيد، به من چه” و بعد ناچارشده ايم نسبت به حل همان مشکل در مراحلی بغرنج تر اقدام کنيم.

برای روشن کردن اهميت مسئله و تعيين سهم خود درحل آن، پاسخ به پرسشهای زير کمک کننده است:

- درصورت حل نکردن مسئله چه پيش می آيد؟  

- مزايای حل آن چيست؟

- چه موانعی باعث گريز ازحل مسئله می شود؟ 

- چه کسانی ازحل مسئله سودمی برند؟

 2- تعيين و تعریف دقيق مشكل: پس از پذيرش مشكل و تصميم براي حل آن، بايد صورت مساله را مشخص كرد. مثلاً يك مساله ميتواند به دو صورت زیر بیان گردد:

- من هيچ كاري را درست نمي توانم انجام بدهم.

- من زمان كافي براي انجام كارهايم، پيش بيني نكرده ام.

چنانچه مشاهده ميشود دو صورت مساله ذكر شده در بالا منجر به راه حلهاي متفاوتي مي شود. با توصيف اختصاصي مشكل و تعريف آن، امكان بررسي راهكارهاي متعدد فراهم ميشود و علاوه بر آن احساس مي كنيم مشکل قابل حل است.

3- شناخت راه حلهاي مختلف موجود: شناخت تمام راه حل هايي كه به حل مساله كمك مي كند آسان نيست و بخش مهم فرآيند حال مساله است.  روشهاي زير در اين جهت كمك كننده هستند:

-     بيان مساله براي ساير افراد

-     بارش فكري ايده ها

-     نگاه به مساله از جايگاه غيرخود

-     ثبت همه راه حلها بدون قضاوت.

4- ارزيابي راه حل ها: پاسخ به سوالات زير در ارزيابي راه حلها كمك ميكند:

-    مزاياي راه حل مورد بررسي چيست ؟

-    معايب راه حل مورد بررسي چيست ؟

-    آيا به اطلاعات بيشتري براي ارزيابي نيازمنديم ؟

-    اطلاعات مورد نياز را چگونه و از چه منابعي ميتوان تهيه كرد؟

5- انتخاب راه حل: راهكارهايي كه ميتوانند در انتخاب یک راه حل، كمك كننده باشند عبارتند از:

-    مقايسه راه حل ها و مقايسه ارزشي مزايا و معايب آنها

-    تعيين ميزان اثربخشي و كارآمدي و تعيين مقبوليت آن از نظر سيستم ارزشي، نيازها و علايق.

-    ارائه تركيبي از راه حلهاي مطرح شده يا خلق يك راه حل جديد

-    به تصوير كشيدن راه حل انتخابي در ذهن و پيامدهاي آن بر زندگي

6- برنامه ريزي براي اجراي راه حل مورد انتخاب: در اين مرحله با توجه به امكانات و محدوديتهاي زماني بايد براي اجرا، برنامه ريزي كرد.

7- ارزيابي تاثير راه حل: پس از اجرا بايد نتايج حاصله را با نتيجه مورد نظر و هدف سنجيد تا ميزان موفقيت راه حل مشخص شود. ارزيابي نتايج بويژه براي تصميم گيري هاي آينده ارزشمند خواهد بود. چنانچه نتيجه تا هدف مورد انتظار فاصله زيادي داشته باشد در صورت امكان بايد به مراحل قبل بازگشت و با در نظر گرفتن دلايل عدم موفقيت، راه حل ديگري را امتحان نمود.