سرمایه،یک منبع کلی است که اجتماع افراد و گروه‌های اجتماعی و نهایتا کل جامعه از آن استفاده می‌کنند تا هدف‌های خود را تحقق بخشند. یعنی ابزارهایی که فرد،گروه،نهادی جامعه‌ای برای رسیدن به هدف‌هایش از آن‌ها استفاده می‌کند،سرمایه نامیده می‌شود.

به نظر پیربوردیو سرمایه شکل‌های متنوعی دارد:

سرمایه اقتصادی (ثروت)،سرمایه فرهنگی (صلاحیت،دانش)،سرمایه نمادین (افتخار،پرستیژ) وسرمایه اجتماعی (پیوندهای اجتماعی واعتماد).سرمایه اجتماعی دریک معنای عام،نوعی سرمایه‌گذاری در روابط اجتماعی است که با بازده مورد انتظار تعریف می‌شود.

    سرمایه اجتماعی

اندیشمندان برحسب دیدگاه‌های خود تعاریف مختلف (نه متناقضی) از سرمایه اجتماعی به عمل آورده‌اند که فصل مشترک آن‌ها را در تعریف زیرمی‌توان گنجاند: سرمایه اجتماعی،پتانسیل نهفته در روابط بین و میان افراد (وگروه‌های) یک جامعه است که باعث انجام امورات آن‌ها می‌شود.

اندیشه اصلی سرمایه اجتماعی این است که خانواده ،دوستان وهمکاران دارایی بسیارمهمي را تشکیل می‌دهند که یک فرد می‌تواند درشرایط بحرانی از آن‌ها بهره گیرد یا برای منافع مادی استفاده نماید و البته این مساله برای گروه بیشتر صدق می‌کند.

انواع سرمایه اجتماعی

الف)سرمایه اجتماعی شناختی(رابطه ای)

این نوع از سرمایه اجتماعی به تجلیات انتزاعی تر سرمایه اجتماعی ماننداعتماد،هنجارها و ارزشهایی اشاره داردکه کنشهای متقابل میان مردم راتحت تاثیرقرارمی دهد. به عبارتی دیگر،آن قسمت ازسرمایه اجتماعی که کمترملموس است و به ارزشها،اعتقادات،طرز تلقیها،رفتار و هنجارهای اجتماعی اشاره دارد،سرمایه اجتماعی شناختی نامیده می شود.

این ارزشها شامل اعتماد،همبستگی و اتفاق نظر و بده بستان است که در بین اعضای اجتماع مشترک است وشرایطی رابه وجود می آورد که تحت آن شرایط،اجتماعات مختلف می توانند برای رسیدن به فایده ای مشترک با همکارکنند.

سرمایه اجتماعی ساختاری( نهادی)

تجلیش ساختاری به جنبه های رویت پذیر و شایدعینی تر ( قابل لمس تر)مفهوم سرمایه جتماعی برمی گردد مانند نهادهای محلی،سازمانها و شبکه های موجود درمیان مردم که قادر به پیگیری اهداف فرهنگی،اجتماعی و اقتصادی و سیاسی اند. سرمایه اجتماعی ساختاری از طریق سازمانهای افقی و شبکه هایی شکل می گیرد که فرآیندهای تصمیم گیری شفاف . جمعی،رهبران پاسخگو و تجارب علمی از اقدام جمعی و مسئولیت متقابل دارند.

سرمایه اجتماعی باعنوان رابطه ی ناب

گیدنزدریکی از آثارش باعنوان (دگردیسی صمیمیت) ازنوعی سرمایه اجتماعی جدیدبا عنوان رابطه ی ناب یا رابطه به علت رابطه یادمی کند. دراین نوع افراد عاری ازهرنوع وابستگی اقتصادی،سیاسی،راهبردوغیره صرفا به علت مودت،عشق متقابل وباهم بودن خانواده ای تشکیل می دهند که درآن همفکری،همدلی،همکاری،اعتماد،احترام،بهره مندی و احساس لذت متقابل جای هرگونه نابرابری اجتماعی و...رامی گیرد.

سرمایه اجتماعی توسعه ای:

نوع دیگری از  سرمایه  اجتماعی که شناخته شده است سرمایه اجتماعی توسعه ای است.این نوع سرمایه هنگامی به وجودمی آیدکه سطح پایینی ازسرمای اجتماعی اتصالی (که بیانگرکیفیت خوبی از ارتباطات خانوادگی است)وسطوح بالایی ازسرمایه اجتماعی انتقالی(به معنای ارتباط ضعیف میان جمع دوستان)وسرمایه اجتماعی ارتباطی(به معنای ارتباط میان اعضا درسازمانهای داوطلبانه و سطوح بالای آگاهی مدنی)وجودداشته باشد.

سرمایه اجنماعی مثبت ومنفی:

بااستنادبه دیدگاههای فوکویاما درمورد سرمایه اجتماعی که آنها ر ابا مثال سرمایه اجتماعی موجود در بین خانواده های مافیایی جنوب ایتالیا توضیح می دهد، می تواند نوع دیگر از سرمایه اجتماعی را با عنوان سرمایه های اجتماعی مثبت و منفی نامبرد. پاتنام به صراحت میگوید :حتی اگرخطرهایی درنتیجه ای همکاری منفی،چون تبادل موجود در باندهای مجرمانه وجود داشته باشد .

درمجموع افزایش سرمایه اجتماعی پدیده ای مثبت است.

---

منبع:
سرمايه اجتماعي تاليف : مهدي اختر محققي