مددكار اجتماعي فردي است كه هدف او در حوزه بهداشت و درمان بالا بردن كاركرد اجتماعي افراد و گروهها است. پزشك درمان مي كند و مددكار در برنامه پيشگيري ، درمان و پيگيري بعدي بيماري مشاركت دارد .

 مددکاری اجتماعی عبارت از مجموعه ای متشکل از تدابیر و مشاوره و فعالیتهای حرفه ای است که در قالب نهادها، سازمانها و موسسات رفاهی توانبخشی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی عرضه می شود تا با ایجاد تغییر و دگرگونی مناسب در شرایط مادی و معنوی افراد و اقشار جامعه زمینه بهزیستی رشد و تعالی آنها را فراهم آورد.

مددکاران اجتماعی می توانند خدمات خود را در سه زمینه زیر با بهره گیری از فعالیتهای حرفه ای- تخصصی به جامعه عرضه نمایند:

مددکاری فردی: ارائه خدمات حرفه ای به افراد و خانواده ها تا روابط اجتماعی سالمتر و موثرتری را دارا شده و قادر شوند با بهره گیری از استعدادها توانمندیها، امکانات درونی و بیرونی خود و جامعه به حداکثر رشد مادی و تعالی معنوی و رضامندی حاصل از آن دست یافته و به صورت مستقل و خودکفا و با کارآیی بیشتر به زندگی خویش ادامه دهند.

مددکاری جامعه ای: توسعه و تعمیم خدمات مددکاری اجتماعی در جوامع مختلف به منظور تامین نیازهای اجتماعی، فرهنگی رفاهی از طریق بسیج نیروها و جلب مشارکتهای عمومی و بهره گیری از استعدادها و نیروهای موجود جامعه.

مددکاری گروهی: ارائه خدمات مددکاری گروهی به افراد به منظور رشد استعدادها ظرفیتها و قابلیتها با بهره گیری از روابط و فعل و انفعالات گروهی است تا اعضاء قادر شوند بر مسائل و مشکلات خود فائق آمده بنحو مطلوب تری از عهده وظایف و مسئولیتهای فردی و اجتماعی برآیند.
 
خدمات واحد مددكاري اجتماعی بيمارستان :
 
 يكي از مهمترين وظايفي كه گاهي بيشترين وقت مددكاري را مي گيرد بررسي وضعيت  مالي بيماران و حل مشكل پرداخت هزينه هاي درمان بيماران ( تخفيف در هزينه ها ) مي باشد كه شامل ويزيت ، لوازم پزشكي ، آزمايشگاه ، راديولوژي ، بستري ، پذيرش وترخيص جهت عمل جراحي و درمان طبي كه با توجه به بررسي هاي كارشناسانه در مورد وضعيت اقتصادي بيمار صورت مي گيرد اما مددکاران اجتماعی فعالیتهای دیگر نیز انجام میدهند که در زیر به تعدادی از آنها اشاره شده است.
 .
 هماهنگي با تيم درمان :
 
هماهنگي با پزشكان و پذيرش بيمارستان ، در ارتباط با معرفي بيماران سرپایي و بستري به مددكاري با توجه به مشكل درماني و اجتماعي و تشخيص نوع بيماري آنها در اين رابطه تماس با پزشكان و پيگيري كار بيماراني كه بي كس و بدون همراهي هستند شامل ويزيت ، جراحي و غيره و همچنين ارجاع بيماران معرفي شده از مراكز مختلف به درمانگاههاي مركزي و بخشها به جهت ويزيت و در صورت نياز بستري مانند بچه هاي معلول وبچه هايي كه از شير خوارگاه مي باشند.
 
 
تحقيق و بررسي در زمينه شناخت مسائل و مشكلات اجتماعي ،اقتصادي ، خانوادگي :
 
•    شناخت مشكلات بيماران با مراجعه روزانه به بخشهاي مختلف بيمارستان و تماس با پزشك و ساير كادر درماني و مذاكره با بيماران صورت مي گيرد .
•    رسیدگی به وضعيت بيماران خردسال و كودك بي كس و بدون همراهي كه داراي مشكلات و درمانهاي پيچيده مي باشند و سرزدن به آنها  .
•    تهيه وسايل پزشكي بيماران واجد الشرايط مددكاري كه كساني را نداشته ويا خانواده بي بضاعتي دارند و پيگيري كار آنها توسط مددكار بيمارستان صورت مي گيرد.
•     مشاوره و مصاحبه با مادران و پدران  اين بيماران در جهت رفع مشكلات موجود در نحوه درمان و بالاخص اخذ رضايت جهت انجام عمل جراحي و تقويت روحيه و آرامش بخشيدن به خانواده و خود بيمار . 
•     سرکشی روزانه به بخشهای بیمارستان و راهنمائی بیمارانی که مشکل بیمه دارند
•    تخفیف به بیماران بستری بی بضاعت
•     بررسی بیمارانی که قصد بستری شدن دارند و تقاضای تخفیف علی الحساب می کنند
 
ارتباط با موسسات درماني ، بهداشتي ،آموزشي واجتماعي دررابطه بامشكلات بيماران:
 
ارجاع بيماران بستري و سرپایي به بيمارستانهاي ديگردرصورت لزوم و اعزام بيماران بي سرپرست و سرراهي به پرورشگاه بعدازحاصل شدن بهبودي ازطريق مراجع ذيصلاح  ، ارجاع والدين بيماران يا همراهي آنان به سازمانهاي دولتي وغيردولتي جهت دريافت كمكهاي لازم .
 
بيمه نمودن بيماران بي بضاعت :
 
يكي از اهداف مددكاري اين بيمارستان در جهت حمایت و ویزیت بیماران بی بضاعت است که با کمک از پزشكان متخصص محترم بيمارستان به این گروه گام هائی برداشته شده است . ولي به دليل كثرت اين بيماران خصوصا درطبقه كم درآمد و ضعيف جامعه روستائي و شهري مشكلات و مسائلي را به همراه داشته است .
 
 بيمه نمودن بيمار از چند جهت اهميت دارد ضمن اينكه با بيمه شدن بيمار حق بيمارستان تضعيف نمي شود و 90% يا 75% هزينه درمان توسط بيمارستان  از واحدهاي بيمه اخذ مي گردد . ادامه درمان و پيگيري بعدي با دفترچه بيمه بسيار راحت تر خواهد بود ، بويژه براي بيماران نيازمند ، و لذا حمايت مسولين امر و خيرين نيكوكار عزيز در جهت اختصاص بودجه اي براي بيمه گذاري بسيار ارزشمند خواهد بود .
 
 راند كل بيماران كه هر كدام تحت چه پوششي هستند اعم از كميته يا بهزيستي يا بي بضاعت كار اساسي در رابطه با تخفيف را مددكار با اجازه مديريت انجام مي دهد (تصميم بعهده مدير است ) بر آن اساس توضيحات لازم به بيمار داده مي شود و اگر هيچ بيمه اي نباشد بيمار  بيمه تخت بيمارستاني مي شود . اگر آن شخص تبعه خارجی  باشد آنهايي كه كارت شناسايي دارند از طريق سازمان ملل هزينه بيمارستان را مي پردازند بعضي از افراد بيماري خاص دارند كه بيمه خويش فرما مي شوند و از طريق كمك و همكاري سازمان ملل هزينه آنها پرداخت مي شود .

شرح وظايف واحد مددكاري اجتماعي

1- بررسي و حل مسايل و مشكلات بهداشتي و درماني مدد جويان بيمار مراجعه كننده به حوزه معاونت درمان از جمله مصاحبه ،  اجراي طرحهاي كمكي در رفع مشكل آنان.
2- راهنمايي و معرفي مددجويان مراجعه كننده جهت دريافت امكانات پزشكي و پيراپزشكي به مراكز درماني تابعه و ديگر موسسات درماني كشور .
3- پيگيري درمان مددجويان بيمار و ايجاد ارتباط با موسسه درماني ارائه دهنده خدمات پزشكي .
4- شناسايي و ايجاد ارتباط حرفه اي با منابع مالي ، اجتماعي ، رفاهي و درماني جهت كمك به حل مشكل اقتصادي مددجويان بيمار در پرداخت هزينه هاي درماني همچنين در صورت نياز ارتباط با موسسات خيريه ، كميته امداد يا سازمان بهزيستي .
5- بررسي شكايات واصله از واحد مددكاري مراكز و ارائه گزارش و پيگيري در جهت رفع مشكل شاكيان .
6- نظارت ، بازديد و كنترل بر حسن اجراي وظايف واحدهاي مددكاري مراكز درماني تابعه و هماهنگ نمودن آنان با خط مشي ستاد ذيربط .
7 - تشكيل جلسات توجيهي مددكاري و ارائه مشورتهاي تخصصي به مددكاران واحدهاي تابعه جهت ارتقاء و پيشبرد كمي و كيفي فعاليت هاي مددكاري .
8- جذب وتوزيع مناسب نيروي انساني واحدهاي تابعه مددكاري اعم از نقل و انتقال ، استخدام و بكارگيري مشمولين طرح نيروي انساني .
9 - همكاري در تشكيل دوره هاي آموزشي حين خدمت جهت بالا بردن كيفيت امور مددكاري
10- جمع آوري آمار و اطلاعات درخصوص فعاليت هاي واحد مددكاري مراكز تابعه و بررسي ،پايش ،ارزشيابي فعاليتها و انعكاس به مقامات ذيربط
12-همكاري و ارائه خدمات مددكاري اجتماعي يا اعزام مددكاران جهت كمك به آسيب ديدگان حوادث طبيعي از جمله زلزله ، سيل و حوادث غير طبيعي
13-ايجاد هماهنگي بين خدمات مددكاري اجتماعي و ساير فعاليتهاي درماني ستاد
14-برنامه ريزي در جهت آشنا نمودن و جلب افراد خير و موسسات و نهادها درخصوص همكاريهاي بهداشتي درماني و رفاهي
 15-انجام تحقيقات و پژوهشهاي اجتماعي ، درماني در ارتباط با وظايف مددكاري و ارائه نتايج بدست آمده به مقامات ذيربط جهت برنامه ريزيهاي مقتضي َ
16-انجام هماهنگي هاي لازم جهت اجراي دستورالعملها و مقررت ابلاغي بهداشتي – درماني از وزارتخانه و يا دانشگاه علوم پزشکي
17- مشارکت جدي در کميته هاي بيمارستاني در جهت تحقق اهداف مددكاري اجتماعي در ارتقاء ارائه خدمات به ارباب رجوع
18-شركت در دوره هاي آموزشي و همايش ها و..مرتبط با رشته مددكاري اجتماعي در رسته بهداشت و درمان جهت روزآمد كردن اطلاعات و آموزه ها جهت به كارگيري

در حوزه مصدومين ترافيكي :

19-جمع آوري و بررسي هزينه هاي تخفيفي رايگان اعمال شده از واحدهاي مددكاري مراكز و اعلام مبلغ تخفيفي به وزارت متبوع ، همچنين پيگيري جهت بودجه تخصيصي از وزارت متبوع و اختصاص آن به مراكز
20-جمع آوري و بررسي كليه پرونده هاي مصدومين ترافيكي مراكز دانشگاهي و غير دانشگاهي تحت پوشش دانشگاه و اعلام مبلغ تخفيفي به وزارت متبوع ، همچنين پيگيري جهت بودجه تخصيصي از وزارت متبوع و اختصاص آن به مراكز .
21-پيگيري بودجه هاي مربوط بيماران خاص، صعب العلاج و سرطان و ديابت و نيازمندان
22-بررسي كليه فاكتور پروتز هاي پرونده مصدومين ترافيكي و پيگيري امر در صورت مغايرت  فاكتور ها و هزينه آنها با خدمات ارائه شده
23-بازديد از واحدهاي حسابداري ،ترخيص، اورژانس، داروخانه، بخش هاي جراحي، تجهيزات پزشكي ، مدارك پزشكي  مراكز درماني و ارزيابي عملكرد آنها جهت بررسي وضعيت مصدومين ترافيكي و اسناد مربوط به آنها
در حوزه قطب هاي  سرطان:
24- پيگيري جهت توسعه بخشهاي قطبي حمايت از بيماران سرطاني
25-جمع آوري و بررسي كليه پرونده هاي مربوط به بيماران سرطاني وبيماران خاص ، صعب العلاج جهت دريافت تخفيفهاي اعمال شده از وزارت متبوع و تخصيص آن به مراكز
26- برگزاري كلاسهاي آموزشي براي خانواده بيماران سرطانی

در حوزه ديابت:

27-اجراي فاز 2 برنامه كشوري پيشگيري كنترل و درمان ديابت در قطبهاي ديابت به عنوان فوكال پوينت اجرايي معاونت درمان  و پيگيري تخصيص اعتبارات اين برنامه
28-آموزش پرسنل ارائه كننده خدمات به بيماران ديابتي جهت ارتقا كيفيت خدمات
29-انجام بازديد هاي مكرر از قطب هاي ديابت ،سرطان وساير مراكز درماني جهت نظارت بر كيفيت و كميت ارائه خدمات  به بيماران.
30-تهيه پمفلت هاي آموزشي جهت پيشگيري ثانويه و ثالثيه بيماري ديابت
31-توسعه و تجهيز  قطب هاي ديابت جديد جهتارتقاء كمي و كيفي  ارائه خدمات به بيماران ديابتي
درحوزهPKU (فنيل كتونوري)
32- توسعه مراكز منتخب در قالب راه اندازي بيمارستان منتخب ديگر و تجهيز آنها
33-پيگيري جهت دريافت دستگاه هاي مورد نياز از قبيل HPLCدر مراكز
34- برگزاري كلاسهاي آموزشي براي خانواده بيماران فنيل كتونوري
35-پيگيري جهت حل مشكلات مراكز منتخب PKU

---

منابع :

ارتباطات در مددکاری اجتماعی /جولیس لیشمن /رضا دستجردی
تکنیک های ارتباط با فرد و خانواده /دکتر مصطفی اقلیما
شرح وظایف مددکاران اجتماعی شاغل در مراکز درمان/وزارت بهداشت