طرح های ذهنی در مواجهه با موارد خلاف اندک اندک سازگاری می یابد . به عبارت دیگر نگرش ها به مرور زمان دچار تغییراتی در سطح انتزاعی می شوند .

گفتار ششم: الگوهای تغییر نگرش
 
الگوهای تغییر نگرش :

راث بارت (1981) دو الگو برای توضیح چگونگی تغییر قالبهای ذهنی و نگرش ها در پاسخ به اطلاعات تازه مطرح کرده است که می توان از آن برای تغییر سایر انواع طرح های ذهنی مربوط به جامعه استفاده نمود .

1) الگوی تغییر تدریجی که شامل این خصوصیات می باشد :

این الگو ناظر بر این است که تغییر به تدریج صورت می پذیرد . طبق این الگو طرح های ذهنی در مواجهه با موارد خلاف اندک اندک سازگاری می یابد . به عبارت دیگر نگرش ها به مرور زمان دچار تغییراتی در سطح انتزاعی می شوند . می توان گفت این الگو نوعی استقرا را مورد توجه قرار می دهد که در نهایت به حصول مفاهیم کلی تازه ای منجر می شود . در جریان استقرا ، شاهد حرکتی از موارد جزیی به کلی هستیم . یکی دیگر از ویژگی های این گون تغییر آن است که فرد در ضمن آن محتاج توجه دقیقی و تمرکز نسبت به موارد خلاف نیست ، بلکه به طور گذرا و در جنب تجربیات روزمره و اشتغالات مختلف ، آرام آرام در معرض تغییر قرار میگیرد . بسیاری از نگرش ها طبق این الگو تغییر می یابند .

2 ) الگوی تغییر سریع و ناگهانی که شامل این خصوصیات می باشد :

این الگو حاکی از تغییر ناگهانی و به صورت همه یا هیچ واقع می شود . طبق این الگو ،مواردی که تنها به میزان اندک یا متوسط با طرح ذهنی ناساز باشند ، جذب می شوند و نگرش در پاسخ به این موارد ، با آن ها انطباق نمی یابد . اما مواردی که به نحو چشمگیری با نگرش مخالف باشد ، تجدید نظری ناگهانی در ان به وجود می اورند . ویژگی دیگر این الگو تغییر آن است که با توجه و تمرکز کامل فرد در باب موضوع مورد نظر حاصل می شود . برخلاف الگوی قبلی در اینجا تغییر تغییر تدریجی رخ نمی دهد . تغییری بنیادی و ناگهانی که حاصل ژرف کاوی و تمرکز عمیق است . کوهن معتقد است که تغییر آیین های مذهبی و انقلاب های علمی ، مطابق با این الگو از تغییر است . 

نظریه سه مرحله ای کورت لوین برای تغییر نگرش :

این نظریه ابراز می کند که تغییر نگرش طی سه مرحله اساسی صورت می پذیرد :

1: مرحله انجماد زدایی                 2: مرحله جایگزینی           3:  مرحله انجماد مجدد

مرحله اول : انجماد زدایی

انجماد زدایی بدین معنی است که بایستی تمام نیروهایی را که موجب نگرش خاصی در فرد گردیده اند در هم شکسته و زمینه را برای پذیرش نگرش جدید آماده ساخت . البته نباید فراموش کرد که قوالب ذهنی و روانی به سبب ثبات نسبی ساختمان خود تا حدی دیر پا و مقاومند و نمی توان یکباره و به سرعت خواستار تغییر در آن ها شد . هر نگرشی که در ذهن افراد نقش می بندد تا حدودی استحکام دارد . و انطباق آن با نگرش های جدید مستلزم گسیختگی و تجدید سازمان آن است .

دروهله نخست فرد مقاومت می کند .

نیابد افراد را همچون دستگاه های گیرنده تصور کرد که هر پیامی را بدون تامل دریافت کنند . افراد به دور نگرش های خود پیله ای پیچیده اند و در برابر هرگونه تغییر مقاومت می کنند . هر قدر فشار وارده برای تغییر نگرش آشکارتر باشد این پیله محکم تر می شود . مرحله دوم : جایگزینی

اگر مرحله انجماد زدایی به درستی انجام گیرد زمینه برای جایگزینی فراهم می شود . بدین معنی که پس از آمادگی فرد برای تغییر بایستی جهت خاص تغییر نگرش مشخص و معین گردد که از آن طریق بتوان نگرش جدید را جایگزین نگرش قبلی کرد . در این مرحله مکانیزم های تقلید و یادگیری به منظور سازگاری با موقعیت جدید نقش مهمی را ایفا می کنند . البته در برخی موارد آمادگی فرد برای پذیرش نگرش و یا طرز فکر و عقیده جدید به نحوی است که خود فرد بدون این که از نگرش جدید تقاید کند ، با شوق و علاقه درونی ان را پذیرا می گردد . و حتی کمترین مقاومت هم در برابر این تغییر نخواهد کرد . تصحیح اطلاعات و  تزریق اطلاعات در این مرحله صورت می گیرد .

برای این منظور می توان از تکنیک های گوناگونی  استفاده کرد که 2 تکنیک به عنوان مثال در ادامه مطالب مطرح شده است :

تکنیک گام به گام : طبق این روش ،قبول یک تعهد کوچک از سوی شخص ، احتمال قبول تعهد های بزرگتر را افزایش می دهد . افراد باید رفتارهای خود را توجیه کنند . بنابراین نگرش هایشان را تغییر می دهند .

Role Playing :  ایفای نقش در قالب تمرینات و نمایش های گروهی با موضوع ارایه کمک های اولیه که به دلیل کارکرد های زیر می تواند مفید واقع شود :

1: پیام غیر مستقیم     تاثیر بیشتر
2: تعاون و کارگروهی     ترمیم تعاملات
3: بازسازی واقعیت های زندگی     در قالب نمایش و کار گروهی مرحله سوم : انجماد مجدد

بدین معنی که پس از قبول نگرش و طرز فکر جدید سعی شود که به کمک تشویق اثر آن رفتار عمیق و درونی شده و به نحوی که شخصیت فرد عجین شود . در این مرحله نوبت به تثبیت نگرشهای جدید می رسد . نگرش ها همیشه حالت برگشت پذیری و ارتجاعی دارند باید به آنها چفت و بست زد تا برنگردد . در این مرحله باید به مخاطبین کمک کنیم مجددا پیله ای محکم اما این بار به دور نگرش های جدید ببندند .