آگاهي و شناخت بويژه در دنياي مدرن نقش فوق العاده اي در زندگي بشر بازي مي‌كند. امروزه دانايي و اطلاعات بعنوان سرمايه اي عظيم در تحولات اجتماعي نقش آفرين شده و روز به روز ابعاد گسترده اي را چه درسطح و چه درعمق پيدا مي‌كند تا جائيكه يكي از عوامل مهم دستيابي جوامع به سرمايه اجتماعي كسب آگاهي مي‌باشد.

اطلاعات مؤثرترین و کامل ترین ثروت و سرمایه هر جامعه ای می باشد. ثروتی که بر خلاف سایر سرمایه ها و دارایی ها از بین نمی رود و هر چه مصرف شود قوی تر و پربارتر می گردد. اطلاعات و آگاهی میزان دانشی است که اعضای شبکه اجتماعی از یکدیگر دارند(بهرامی،1381: 3).

پيچيدگي روزافرون ابعاد فني زندگي اجتماعي، تخصصي شدن وظايف و تقسيم كار اجتماعي، ذره اي شدن افراد، گرايش به خود گرايي مفرط، گرفتاري دردام تفكرات «اومانيستي» و ... شرايطي را فراهم نموده است كه در آن زندگي و سعادت بشر با آسيبهاي جدي روبرو شده است. از اين رو در اين شرايط ضرورت و جايگاه آگاهي و بينش اجتماعي نمايان مي‌شود.

باور مهم در زمينه آگاهي اجتماعي اين است كه اولين قدم به منظور ايجاد تغييرات اجتماعي، آگاهي اجتماعي مي‌باشد. زمانی كه اوضاع و شرايط جامعه بصورت ايده آل و در عين حال ثابت شد، نياز به تغييرات اجتماعي نيست و نيز تفكري آگاهانه در خصوص آن بوجود نمي‌آيد، ولي زماني كه انسانها نسبت به وضع و شرايط خود و ديگران آگاهي كسب مي‌كنند، جرقه‌هاي تغيير و دگرگوني در اوضاع و سوق داده شدن به طرف زندگي و شرايط ايده آل درذهن انسان تجلي پيدا مي‌كند و به يك فرايند ارزيابي توأم با اقدام براي تغيير اجتماعي از طرف انسانها تبديل مي‌گردد.یافته ها بر این دلالت  دارد که پیش شرط اولیه برای مشارکت اجتماعی آگاهی است. در هر جامعه ای که افراد از ماهیت رخدادهای اجتماعی آگاه نباشند،فرصت های مشارکت اجتماعی یا ذخیره سرمایه اجتماعی پایین خواهد بود. در کل ظرفیت بالقوه اطلاعات یک شکل مهم سرمایه اجتماعی است که جزء ذاتی و جدایی ناپذیر روابط اجتماعی به شمار می رود.

آگاهي اجتماعي يكي ديگر از شروط لازم جهت فعاليت تعاوني ها است. آگاهي و شناخت به ويژه در دنياي مدرن نقش فوق العاده اي در زندگي بشر بازي مي كند. امروزه دانايي و اطلاعات به عنوان سرمايه اي عظيم در تحولات اجتماعي نقش آفرين شده و روز به روز ابعاد گسترده اي را چه در سطح و چه درعمق پيدا مي كند تا جائي كه يكي از عوامل مهم دست يابي جوامع به سرمايه اجتماعي كسب آگاهي مي باشد. آگاهي و توجه پيش شرط شناختي ضروري و شكل فعال تر مسئوليت مدني است كه باعث علاقمندي و دل نگراني مي شود. در مجموع معیارها و شاخص های سرمایه اجتماعی در سه سطح خرد، میانی و کلان همواره مورد نظر بوده است.

ميزان سرمايه ي اجتماعي در هر گروه يا جامعه نشان دهنده ي ميزان اعتماد افراد به همديگر است. يعني هرچه سرمايه ي اجتماعي بيشتر باشد، تعامل و ارتباطات بين افراد برقرار شده و مشاركت بين افراد نيز بيشتر مي شود. به صورتي كه در مواقع بحراني اصلي ترين منبع حل مشكل و اصلاح بين نهادهاي مختلف است.
سرمايه ي اجتماعي تعين كننده ي شكل و شيوه ي روابط اجتماعي افراد با همديگر و نحوه ي همزيستي آنها با همديگر است.

علاوه بر اين در بخش هاي مختلف برنامه پنجم توسعه از جمله مباحث مربوط با علم و فن آوري، اجتماعي و سلامت، حمايت و توانمند سازي، نظام اداري و مديريت، اقتصاد( فضاي كسب و كار) تاكيد ويژه اي بر نقش آگاهي و اطلاع رساني، توجه به اعتماد عمومي به يكديگر، نهادهاي مردمي و عمومي شده است. همچنين فصل جداگانه اي نيز تحت عنوان" سرمايه ي اجتماعي، جوانان و خانواده"  ارائه شده است كه در آن با تاكيد بر اهميت نقش خانه داري زنان و با فراهم كردن حمايت هاي بيمه اي از آنها تاكيد زيادي شده است.

علاوه بر آن نهادهاي مربوطه موظف شده اند كه به تسهيل ازدواج جوانان و تحكيم بنيان خانواده بپردازند و با فراهم كردن حمايت هاي مشاوره و روانشناسي، زمينه ي يك زندگي مناسب از انها فراهم شود. نكته ي بسيار مهم در سند توسعه ي پنجم، توجه به امر توانمند سازي و حمايت از گروههاي نيازمند به ويژه زنان سرپرست خانوار و معلولان با تاكيد بر اقدامات خانواده محور و اجتماع محور است كه اصل مشاركت ور ورابط بين اعضاي جامعه به عنوان مولفه هاي اصلي سرمايه ي اجتماعي را تشكيل مي دهد. تلاش براي كاهش فقر مستلزم اجراي طرح‌هاي مكمل در جهت ايجاد و گسترش نهادهاي اجتماعي براي فقر است. نهادهاي اجتماعي شامل نظام‌هاي خانوادگي، نهادهاي محلي و شبكه‌ي فقرا است و مي‌توان به شكل‌هاي مختلف و به گونه‌اي سودمند درباره‌ي سرمايه‌ اجتماعي بحث كرد. كه اين موضوع نيز حاكي از اهميت سرمايه ي اجتماعي  در روح اين ماده ها است.