سالمندی دوره ای اززندگی است که اگرسیاست گذاران رفاهی و بهداشتی در کشورها، پیش بینی های لازم را برای این مرحله از زندگی شهروندان نکنند ممکن است سالمندان با مشکلات عدیده بهداشتی،عاطفی، روانی و اجتماعی مواجه شوند. در ادامه به این مباحث می پردازیم.

 به طور کلی مددکاران اجتماعی با روشهای زیر به سالمندان کمک می کنند:

1-    مشاوره کردن و روان درمانی برای مشکلات عاطفی.
2-    کمک به سالمندانی که مشکلات مالی، مشکلات جدی مربوط به خورد و خوراک و سرپناه دارند.
3-    کمک به سالمندان برای دریافت خدمات اجتماعی، قانونی و پزشکی مورد نیاز.
4-    کار در آسایشگاه هاو اطمینان یافتن از اینکه سالمندان از لحاظ پزشکی و عاطفی، درست مراقبت می شوند و همچنین اطمینان از اینکه خانواده ها هنوز با ساکنین آسایشگاه ها در ارتباط هستند.
5-    کار در موسساتی که سالمندان را در برابر سالمندآزاری مراقبان و دیگران محافظت می کنند.
6-    حمایت از سالمندان در نظام سیاسی و دیگر موسسات اجتماعی و بهداشتی.
7-    کمک به مدیریت موردی، که به سالمندان اطمینان خاطر می دهد که یک نفر برنامه-های آنها را مدیریت می کند و به این ترتیب بهترین مراقبت ممکن را دریافت می کنند. مدیریت موردی، رویکردی است که معمولاً با شناسایی و کمک کردن به فرد، ارزیابی و برنامه ریزی خدمات، مرتبط کردن خدمات، نظارت بر ارائه خدمات و حمایت کردن اجرا می شود. هدف مدیریت موردی ارائه مجموعه کاملی از خدمات به مددجویان و نیز پیوند دادن مدیر موردی به مددجو و اجتماع از طریق ایجاد این اطمینان در هر دو طرف است که همه خدمات مورد نیاز مددجو، به صورتی هماهنگ، موثر و به هنگام ارائه خواهند شد.
8-    اطمینان دادن به خانواده ها، در مورد سلامت جسمانی و عاطفی سالمندانی که در خانه های خودشان زندگی می کنند.
9-    کمک به سالمندان ناتوان تا با استفاده از ترکیبی از خدمات مدیریت موردی، خدمات خانگی و دریافت کمکهای داوطلبان برای خرید و دکتر رفتن، بتوانند مدت طولانی تری در خانه-های خود، نه سراهای سالمندان، زندگی کنند.
10- کمک به برنامه ریزی دوران بازنشستگی و هنگام بازنشسته شدن، کمک به سالمندان برای انتقال از دنیای کار به دنیای بازنشستگی، که البته گاهی اوقات دشوار است.

اقدام در سطح کلان: حرفه مددکاری اجتماعی، مخصوصاً درگیر اقدام در سطح کلان برای سالمندان است. با توجه به تعداد بسیار زیاد زنان و مردان سالمندی که موسسات مددکاری اجتماعی به آنها خدمات عرضه می کنند، می توان گفت که این حیطه یکی از مهم ترین عرصه های کاری در مددکاری اجتماعی است. مددکاران اجتماعی با اطمینان یافتن از اینکه سالمندان درآمد کافی دارند، مورد سالمندآزاری قرار نمی گیرند در محیط کار با آنها عادلانه برخورد می شود و مزایایی را که برای آن سخت کار کرده اند دریافت می کنند، از آنها حمایت می کنند. همچنین مددکاران اجتماعی، تحلیل گران سیاست اجتماعی هستند، به گونه ای که از پژوهشها و پیشنهادهای آنها هر روزه در قانون گذاری ها استفاده می شود تا برای سالمندان، اجتماعی سالم و خردمندانه ایجاد شود. مددکاران اجتماعی بر مجوزهای مربوط به درمان سالمندان در سراهای سالمندان و بیمارستانها نظارت می کنند. اطلاعات لازم در مورد مراقبت و خدمات در دسترس، را در اختیار خانواده ها می گذارند. در مورد بهترین اقدام و نحوه کار با سالمندان مبتلا به دمانس و بیماری آلزایمر، آموزش عمومی می دهند. همچنین استفاده از اجتماع ها را از طریق برنامه های تأمین کننده حمل و نقل عمومی مطمئن و ارزانقیمت، برای سالمندان سهل تر می کنند. این واقعیت که بیشتر سالمندان اجتماع ها از تخفیف ویژه برای کرایه اتوبوس و قطارهای حومه شهری برخوردارند و غالباً دارای مسکن عمومی کم هزینه ای هستند، نتیجه مستقیم اقدامات مددکاری اجتماعی و دیگر حرفه های حامی سالمندان است.

مداخله در سطح فردی
تحقیقات نشان داده اند که پیشرفتهای موجود در انواع مداخله، مانند مداخله در بحران، درمان-شناختی، رفتاری و مشاوره سوگ به نفع سالمندان بود و به آنها کمک کرده است. بسیاری از سالمندان به دلیل اینکه تصور می کنند استفاده از کمک های تخصصی سبب می شود به آنها برچسب بزنند،تمایلی برای درخواست کمک از متخصصان خدمات بهداشتی ندارند. مداخله های درمانی معتبر برای مراجعان مبتلا به زوال عقل عبارت اند از:

-    اجازه دادن به مددجو تا واقعیت را نادیده بگیرد و به یک محیط امن پناه ببرد.
-    پذیرش رفتار فرد به عنوان تلاشی برای بیان کردن یک نیاز.
-    اصلاح احساسات فرد، اگرچه می تواند کار دشواری باشد.
-    حفظ ارتباط با استفاده از روشهای مختلف.

مداخله در سطح خانواده

مداخله های خانواده- محور مددکاران اجتماعی سالمندی مبتنی بر چند چارچوب مفهومی است. الگوهای اقدام خانواده- محور، بر نظریه سیستم ها، نظریه چرخه زندگی خانواده و مسایل مربوط به وابستگی و هم وابستگی استوار است.
اقدام خانواده- محور شامل موارد زیر است:

-    نظام مددجویی را در درمان درگیر سازیم که شامل مرتبط شدن با اعضای مهم نظام مددجو است.
-    ارزیابی کنیم: ارزیابی ظرفیت کارکردی فرد دریافت کننده مراقبت و نظام خانوادگی او.
-    با دیگر متخصصان برای ارزیابی شرایط پزشکی، مانند تشخیص های مربوط به سلامت جسمی و روانی و عوامل مرتبط با بیماری کار کنیم.
-    از مهارت چارچوب بندی مجدد و تشخیص نحوه تأثیرگذاری بیماری بر همه اعضای خانواده استفاده کنیم.
-    برنامه مداخله ای را که شامل هدفگذاری، مشخص کردن مسئولیتهای خانواده و دسترسی به منابع است، با همکاری متقابل مددکار اجتماعی و مددجو تنظیم کنیم.
-    برنامه بسیج کردن خانواده و کاهش استرس در خانواده را اجرا کنیم.
-    درمان و تداوم امیدواری را ارزیابی کنیم و فرایند را خاتمه دهیم.

مداخله در مدیریت غیر رسمی کیس یا مدیریت خانواده

اکثر سالمندانی که نیاز به کمک دارند تحت مراقبت اعضای خانواده هستند. اقداماتی که برای سالمندان انجام داده می شود شامل مراقبت فردی مستقیم مانند حمام کردن و تمیز کردن، و مراقبت غیر مستقیم مانند آسپزی، تمیز کردن منزل و انجام دادن کارهای منزل است. مراقبت کردن از فرد سالمند چنان گسترده و شایع شده است که برادی (1985) این مرحله از زندگی را "فشار هنجاری خانواده" نامیده است. زمانی که سالمند، دچار بیماری حاد یا مزمن است، تکالیف مراقبتی ممکن است آن قدر وقت گیر شود که بر توانایی مراقب برای ایجاد تعادل میان کار و وظایف خانوادگی تأثیر بگذارد. براساس گزارش متلایف در 1999، در آمریکا 62 درصد مراقبان مورد پژوهش گزارش داده بودند که از یک نفر در محل کار- مانند ناظران، همکاران یا مدیریت- درخواست کرده اند برای انجام مسئولیت های مراقبتی به آنها کمک کنند.

مداخله در قالب گروه

اگرچه مددکاری اجتماعی با سالمند دارای یک فلسفه مشترک است و از این رو فنون مورد استفاده برای دیگر گروههای سنی برای سالمندان نیز کاربرد دارد، اما یکی از اهداف اصلی کار گروهی یا سالمندان، فراهم کردن ارتباط با دیگر افراد همسن است. مددکاری گروهی یا سالمندان، فراهم کردن ارتباط با دیگر افراد همسن است. مددکاری گروهی با سالمندان به صورت تفریح یا آموزش روان-شناختی اجرا می شود. همچنین مددکاران اجتماعی می توانند فرصتی برای اعضای گروه فراهم آورند تا به تجدید خاطران خود بپردازند (گرین، 1982، 2006). همچنین از روشهای گروهی برای آموزش، تعلیم و حمایت مراقبان استفاده می شود. گروههای آموزشی، اطلاعاتی در مورد خدمات و منابع اجتماعی فراهم می کنند. گروههای تعلیمی و آموزش روان شناختی، گروه های ساختاریافته کوتاه مدتی هستند که مهارتهای مشخص حل مسئله و مهارتهای مقابله ای را آموزش می دهند. در مقابل گروههای حمایتی بر مبادله اطلاعات، روابط دو طرفه و خودیاری تأکید می کنند.

منابع و ماخذ

-    یزدانی، عباسعلی (1392) ، مددکاری اجتماعی در قرن 21 ، انتشارات جامعه شناسان.
-    محمودیان، سید احمد؛ گنجی ، فروزان؛ حیدر زاده، آبتین.(1382) تاثیر ارایه خدمات مددکاری اجتماعی در کاهش نیازهای بهداشتی – درمانی سالمندان.مجله دانشگاه علوم پزشکی خدمات بهداشتی درمانی قزوین.
-    مرکز آمار ایران 1385
-    راسل، مهدی؛ اردلان، علی (1386) آینده سالمندی و هزینه های خدمات سلامت : هشداری برای نظام سلامت کشور. فصلنامه سالنمد.
-    سجادی، حمیرا؛ بیگلریان، اکبر.(1385) . کیفیت زندگی سالمندان زن در آسایشگاه خیریه کهریزک . فصلنامه پایش.
-    گروه سلامت و خدمات انسانی ایالات متحده (2004) سوء مصرف مواد در میان سالمندان :یک اپیدمی دایمی در : سوء مصرف در سالنمدان : پروتکل توسعه درمان . برگرفته از: http://www.health.org/govpubs