تعریف سازمان های بین المللی( سازمان بهداشت جهانی یونیسف و آژانس بین المللی كودكان خیابانی)، از كودكان خیابانی: كودكان خیابانی را می توان بر اساس وضعیت زندگی آنها به چهار گروه تقسیم كرد:

1-    كودكان خیابانی كه خانه و خانواده ندارند و در خیابان به سر می برند.
2-    كودكانی كه به دلایل مختلف از خانواده ی خود جدا شده اند و با دوستان خود یا در نقاط متروك زندگی می كنند.
3-    كودكانی كه قبلا بی خانمان بوده اند و در حال حاضر در سر پناه ها یا مراكز خاص نگهداری می شوند.
4-    كودكانی كه با خانواده ی خود زندگی می كنند،‌ اما به علت فقر یا مشكلات دیگر بیشتر وقت خود را در خیابان می گذرانند.

تعریف سازمان بهزیستی كل كشور ایران از كودكان خیابانی:

طبق قانون سامان دهی كودكان خیابانی ایران، ‌فرد كمتر از 18سال تمام كه به صورت محدود یا نامحدود در خیابان به سر می برد،‌ اعم از كودكی كه هنوز با خانواده خود تماس دارد و از سر پناه برخوردار است و یا كودكی كه خیابان را خانه خود می داند و رابطه او با خانواده به حداقل رسیده و یا اساسا چنین ارتباطی وجود ندارد، ‌كودك خیابانی نامیده می شود.

طبقه بندی كودكان خیابانی از حیث نوع زندگی خیابانی:

1.    كاسبان خیابانی: ‌این گروه به دسته های زیر تقسیم می شوند:
1-1.    شاغل در مراكز خدماتی( پادویی)
1-2.    دست فروشان
1-3.    دوره گردها
1-4.    واكسی ها
2.    گروه ولگردها
3.    گروه تلكه گیران
4.    بزهكاران، ‌این گروه به دسته های زیر تقسیم می شوند:
4-1. حضور در گروه های بزهكاری سارقان اعم از شب روها، ‌جیب برها، ‌خانه روها،‌ دخل زنها، ‌كیف قاپ ها و غیره.
4-2. حضور در گروه های بزهكاری توزیع كننده مواد مخدر كه بیش از 60درصد این گروه حین فعالیت به مصرف مواد نیز آلوده می شوند.
4-3. حضور در گروه های ضد اخلاقی كه در تعمیم و اشاعه ی فحشاء و سوء استفاده های جنسی از كودكان فعالیت دارند.
4-4. حضور در باندهای حمل و جابه جایی مواد مخدر كه معمولا به عنوان طعمه و انباری ( جاسازی جنس) در بدن كودك مورد استفاده قرار می گیرد.
5. حضور در باندهای سوء استفاده كننده ی سودجو و فرصت طلب كه معمولا این باندها همه نوع سوء ‌استفاده از كودكان را به عمل می آورند.
6. متكدیان، ‌شامل:
6-1. تكدی فردی به شیوه ی تحریك احساسات عاطفی مردم
6-2. تكدی گروهی به شیوه های گوناگون كه توسط افراد حرفه ای آموزش داده می شوند.

طبقه بندی كودكان خیابانی از لحاظ وضعیت سكونت خیابانی:

1.    كارتن خواب ها: ‌این گروه یا به صورت انفرادی و یا به صورت گروهی معمولا در پارك ها، كناره های میدان ها،‌ هم چنین در نقاط كور و غیر قابل رویت محلات با زیرانداز كارتن نیاز خود را به خواب برطرف می كنند. این گروه اسباب و پتوهای خود را در داخل بشكه یا سطل زباله در گوشه ای از پارك ها مخفی می كنند و اموال سرقتی خود را لا به لای گیاهان و درختان و زیر پل ها جاسازی می كنند.
2.    اتوبوس خواب و قطار خواب: اتوبوس خواب ها و قطار خواب ها با تهیه ی بلیط و گاه با التماس از راننده ی اتوبوس یا نگهبان قطار و یا قاچاقی سوار قطار می شوند و نیاز به خواب خود را تامین می كنند. در بسیاری از موارد با جیب بری و سرقت اموال نیازهای خود را برطرف می كنند.
3.    هتل خواب ها:‌ این اصطلاح به گروهی اطلاق می شود كه نسبت به كارتن خواب ها و اتوبوس خواب ها وضعیت مطلوب تری دارند و حداقل تا زمان به دام قانون افتادن و گرفتار زندان شدن با برنامه حركت می كنند.

عوامل مهم در پیدایش كودكان خیابانی:

1-    عوامل اجتماعی:

الف) فقر و عدم‌ توزیع عادلانه ثروت:
کشورهای در حال توسعه که براساس شاخص‌های فقر انسانی از نظر توانایی بقا، آموزش‌ و‌پرورش و استانداردهای زندگی در پایین ‌تر از حد مقیاس قرار دارند، بیشترین تعداد کودکان خیابانی را به‌خود اختصاص می‌ دهند. افزایش بی‌ خانمانی در کشورهای صنعتی نیز حکایت از فقر و نابرابری در دستیابی به امکانات موجود در جامعه دارد. براساس آمار یونیسف از هر کودک در بعضی از کشورهای صنعتی بیش از یک نفر در خانواده‌های زیر خط فقر زندگی می ‌کنند.
ج) سیاست ‌گذاری نادرست دولت‌ها به ‌ویژه در رسیدن به تکنولوژی اتمی یا نظامی:
این سیاست‌ گذاری منجر به کاهش خدمات اجتماعی یا رفاهی می‌‌ شود. با بررسی نظام ‌های سیاسی کشور‌های دارای کودکان خیابانی درمی‌ یابیم که اغلب دولت‌های این کشورها، دولت سیاسی محسوب می ‌شوند نه دولت‌ های رفاهی. هدایت سرمایه‌های جامعه به سوی طرح ‌های نظامی و اتمی به‌ خصوص در کشورهای در حال توسعه می ‌تواند با کاهش خدمات رفاهی همراه شود.
د) بی‌ تفاوتی نسبت به اشتغال کودکان و عادی شدن کار کودکان در جامعه
ه) بحران‌های اقتصادی و اجتماعی مثل فروپاشی بلوک شرق
و) جنگ یا اغتشاشات داخلی
ز) مهاجرت ‌های ملی( درون مرزی). در ایران جنگ به تأثیر‌پذیری جامعه از سنتی به صنعتی و مهاجرت‌های ناشی از آن دامن زد.
ن) مهاجرت‌ های بین ‌المللی به ‌خصوص در ایران مهاجرت افغان ‌ها مهم‌ ترین جنبه مهاجرت‌ های بین‌ المللی و پیوند آن با خیابانی شدن کودکان محسوب می‌ شود.

2- عوامل خانوادگی:

علاوه بر فقر اقتصادی خانواده موارد زیر به ‌عنوان عوامل خانوادگی مؤثر بر خیابانی شدن کودکان اشاره دارد: جمعیت زیاد، بی ‌سوادی یا کم سوادی خانواده، فوت یا جدایی والدین، ازدواج مجدد آنان و روابط نامشروع( این مورد در آفریقا بسیار شایع است)، معلولیت، بیماری یا معلولیت والدین، اعتیاد والدین، بزهکار بودن یکی از اعضای خانواده، درگیری و وجود بحث‌ های مداوم والدین با یکدیگر، کودک آزاری( آزار جنسی، هیجانی- عاطفی، غفلت و عدم ‌مراقبت)، سختگیری نسبت به کودکان و رها کردن آنها در خیابان به ‌ویژه تأثیر عمده در کارتن خواب شدن کودکان دارد.

خانواده‌ های دچار تشنج از مهم ‌ترین عوامل خیابانی شدن کودکان هستند. کودکی که در خانواده فقیر زندگی می ‌کند، به ناچار باید برای بقای خود و خانواده‌‌اش در خیابان به سختی کار کند و کودکی که در خانواد‌ه‌ای به سر می‌ برد که به‌ دلیل عدم‌ امنیت و عشق و محبت دچار تشنج است، زندگی خیابانی را با وجود وضعیت دشوار آن بر چنین وضعیتی ‌ترجیح می ‌دهد.

کودکان خیابانی معمولا در خیابان به سر می ‌برند. آنها برای احساس امنیت بیشتر به کسانی روی می‌ آورند که تجربه خیابانی بودن را دارند. این کودکان از حمایت خانواده در خیابان بی ‌بهره‌اند از این ‌رو به گروه‌های خیابانی می‌ پیوندند و در این گروه‌ها معنویت خود را جست‌ وجو می‌ کنند و کودک به ‌تدریج با ارزش‌ها، هنجارها و اخلاق خیابانی آشنا می ‌شود.

این کودکان طرز لباس پوشیدن ویژه‌ای دارند. هرچه کودک کم سن‌ تر باشد، ژولیده‌ تر و کثیف ‌تر است زیرا مردم معمولا به کودکان آراسته و تمیز کمک نمی ‌کنند. آنها به مرور زمان لهجه خیابانی را می ‌آموزند. این زبان وسیله ‌ای برای ارتباط با سایر کودکان کارتن خواب است که به مرور حتی در برقراری ارتباط با سایر افراد جامعه نیز به کار می‌ رود.