عوامل خطرآفرین در بروز خودکشی - اولین گام در پیشگیری خودکشی ، شناسایی عوامل موثر و زمینه ساز در بروز آن است . دپارتمان سلامت و خدمات انسانی (1999 ) عوامل خطر آفرین در به وقوع پیوستن خودکشی را چنین عنوان کرده است.

سابقه اقدام به خودکشی
اختلالات روانی به خصوص افسردگی
اعتیاد به الکل و سوء مصرف مواد
سابقه خودکشی در خانواده
احساس ناامیدی
وجود موانعی در دسترسی به خدمات سلامت روان
فقدان ها ( ارتباطی ، اجتماعی ، کاری ، مالی )
بیماری های فیزیکی
سهولت دسترسی به ابزار مرگ آور
عدم تمایل برای دستیابی به خدمات در این حوزه ، به دلیل ننگ های ناشی از استفاده از خدمات سلامت رسان ، سوء مصرف مواد و یا افکار خودکشی
انزوا و احساس جدایی از مردم
شیوع محلی خودکشی
تکانشگری و گرایشات پرخاشگرانه
برخی عقاید تسهیل کننده مذهبی و فرهنگی اکثر کسانی که اقدام به خودکشی می کنند چندین حادثه پر استرس و ناگوار را در سه ماهه قبل از خودکشی تجربه کرده اند ، که شامل مواردی چون اختلافات زناشویی ، اختلاف با خانواده ، دوستان یا معشوقه ، طرد شدن از خانواده و دوستان ، فقدان هایی مانند سوگ و یا حتی خسارت های مالی ، مشکلات شغلی و از دست دادن کار ، بازنشستگی ، فشارهای دیگری نظیر احساس شرم و ترس از محکومیت از جمله عوامل محیطی هستند که گاها زمینه ساز بروز خودکشی خواهند شد .

خودکشی را نمی توان به یک عامل منفرد مربوط دانست ، بلکه باید آن را نتیجه تاثیذ عوامل مختلف زیستی ، ارثی ، روانشناسی ، اجتماعی ، فرهنگی و محیطی دانست .

سوالی که اینجا مطرح می شود آن است که چگونه شخص در معرض خودکشی را شناسایی کنیم ؟

حساسیت در خصوص عوامل زیر برای گروه های در معرض خطر می تواند راهگشا باشد :

1.    کناره گیری از مردم ، ناتوانی در ایجاد ارتباط با خانواده و دوستان
2.    دلهره یا ترس
3.    تغییر در شخصیت ، نشان دادن علاعم بدبینی ، تحریک پذیری ، افسردگی ، بی تفاوتی
4.    تغییر در رفتار، عادات مربوط به خواب و خوراک
5.    اقدام به خودکشی ناموفق
6.     احساس گناه ، شرم ، بی ارزشی و نفرت از خود
7.    فقدان : مرگ ، طلاق ، جدایی
8.    علاقه ناگهانی به منظم کردن زندگی و نوشتن وصیت نامه
9.    احساس تنهایی ، ناتوانی
10.    نوشتن نامه ای که در آن قصد خودکشی بیان شود
11.    گفتگوهای تکراری در مورد مرگ و خودکشی
12.    وضعیت بد سلامتی جسمی اقدامات لازم برای افراد در معرض خودکشی

    اکثر افراد احساسات متضادی در مورد اقدام به خود کشی دارند. آرزوی مرگ و زندگی کردن نیروی الاکلنگی در فرد ایجاد میکند .بسیاری از افراد متمایل به خودکشی واقعا نمی خواهند بمیرند ، آنها فقط از زندگی نا خوشنود هستند .
    خودکشی یک عمل تکانه ای نیز هست . تکانه اقدام به خودکشی موقتی است و ممکن است چند ساعات ، یا حتی چند دقیقه طول بکشد . این تکانه ها به دنبال رخدادهای شخصی در زندگی فرد شعله ور می شود . مددکار می تواند با بازی با زمان و کمک به فرد در جریان این رخدادها میل به خودکشی را تخفیف دهد .
    احساست و رفتار افراد در زمانی که به خودکشی فکر می کنند، خشک و غیرقابل انعطاف است.
    احساس غم ، افسردگی ، تنهایی ، ناامیدی ، ناتوانی ، بی ارزشی از احساسات رایج در افراد متمایل به خود کشی است .
    بهترین راه برای فهمیدن این که آیا کسی خیال خودکشی دارد این است که از او سوال کنیم.
    زمانی که شخص یک برنامه مشخص برای خودکشی دارد و روش خودکشی را انتخاب کرده است و قصد دارد بلافاصله اقدام نماید ، باید در کنار او ماند ، در هیچ لحظه ای او را تنها نگذاشت.
    به آرامی با وی صحبت کرد و وسایل خودکشی را از او دور نمود .
    مددکار اجتماعی باید به خانواده فرد اطلاع دهد و در صورت نیاز از حمایت آنها استفاده نماید.
    از دیگر وظایف مددکاران اجتماعی ، هماهنگی برای ارسال آمبولانس و بستری کردن فرد است. آن چه مددکار اجتماعی نباید انجام دهد :

    بی توجهی به موقعیت
    شوکه شدن، ترسیدن، شرمنده شدن و مضطرب شدن
    گفتن این که هر چیزی درست خواهد شد.
    ساده جلوه دادن مشکل
    اطمینان بخشی بیهوده و نادرست
    قسم خوردن در این زمینه که موضوع را فاش نخواهد کرد.
    تنها گذاشتن شخص مداخلات مددکار اجتماعی در حین وقوع خودکشی

    آنچه در ابتدای امر برای مداخله در خصوص افرادی که اقدام به خودکشی می کنند ضروری به نظر می رسدآن است که در وهله اول فرد را باید زنده نگه داشت و از اقدام او مبنی بر آسیب زدن به خود جلوگیری کرد و تا حدودی تعادل عاطفی  را باید بازگرداند.
    در وهله بعدی شناسایی عوامل زمینه ساز، همانند استرس‌ها و اختلالات روانی و ... که موجبات این اقدام را فراهم کرده است، باید مد نظر قرار گیرد.
نکته : همه مراجعان با وجود شباهت هایی که دارند ، تفاوت های بسیاری نیز با هم دارند.
    ارزیابی خطر مرگ و استفاده از تمامی امکانات اورژانسی
    عادی سازی موضوع
زمانیکه با افرادی که قصد خودکشی دارند مواجه می شویم ، احتمالا خودمان هم دچار هیجان و آشفتگی می شویم . به عنوان مداخله گر در بحران باید سعی کنیم ارامش خود را حفظ کرده و با فرد همدلی لازم را داشته باشیم .ضمن اینکه نباید این رفتار را به صورت یک رفتار نرمال و عادی جلوه دهیم .
    استفاده از جملات کوتاه و تن صدای ملایم و پایین و برقراری آرامش
    حرکت از یک نظر اقتدارگرایانه به یک نظریه مشارکتی
جابز ( 2006 ) یک نظریه مشارکتی در کار با مددجویان مطرح کرد . وی معتقد است مددجویان ، بهترین متخصصین در ارتباط با تجربیات خودشان هستند و باید به عنوان کارگزاران فعال در حیطه مراقبت از خود عمل کنند . در اینجاست که مددکار اجتماعی و مددجو ، در طول تشخیص و مداخله ، در کنار هم قرار می گیرند .
    حمایت از تصمیمات درست مددجو
    گوش دادن به داستان
    ایجاد فرصت برای درمان

مددکار اجتماعی باید تا حد امکان برای تثبیت موقعیت بحرانی زمان بخرد و به فرد این پیام را منتقل کند که اگر خودکشی تنها راه حل این بحران است ، حتی اگر حالا اتفاق نیفتد ، امکان آن در یک زمان دیگر هست .

هرچه زمان بیشتری بدست اورید می توانید به مددجو برای خروج از این وضعیت کمک بیشتری کنید

    مقوله بندی مشکل
    شناسایی پیام ها
    مدیریت احساس
    آشنایی با علم روان شناسی
    آموزش بردباری در احساسات منفی
    کشف جایگزین ها
    کاهش کشمکش های درونی فرد
    تاکید بر روش های حل مساله
    در نظر گرحمایتی فتن شبکه های
    امید دادن
    استفاده از استراتژی های رفتاری و هماهنگی با سایر اعضای تیم مداخله
    داشتن یک برنامه عملی
    پیگیری

---

منابع 1. آرون ، ریمون. 1381.مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی .باقر پرهام ( مترجم ). تهران :
انتشارات علمی و فرهنگی
2. استنگل ، اروین .1347. خودکشی و قصد خودکشی . حمید صاحب جمع (مترجم) .تهران : انتشارات اشرفی
3. استونز ،راب.1383.متفکران بزرگ جامعه شناسی. مهرداد  میردامادی (مترجم) .تهران : انتشارات مرکز.
4. اشنایدمن ، ادوین . 1378.  روانشناسی خودکشی: ذهن خودکشی گرا. مهرداد فیروزبخت     ( مترجم ). تهران : انتشارات رسا.
5. تایلر، استیو. 1376. جامعه شناسی خودکشی و علی موسی نژاد ( مترجم ) . تهران : انتشارات اصفهان
6. دورکیم، امیل. 1359. تقسیم کاراجتماعی .حسن حبیبی ( مترجم ). تهران : انتشارات قلم.
7.  دورکیم، امیل . 1378. خودکشی. نادر سالار زاده امیری ( مترجم ) تهران : انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی .
8. رفیع پور ،فرامرز. 1378. آنومی یا آشفتگی اجتماعی . تهران : انتشارات سروش .
9. ستوده ،هدایت الله .1378.آسیب شناسی اجتماعی . تهران : آوای نور.
10. سلیمی ، علی و محمد داوری. 1380 . بررسی هایی در آسیب شناسی اجتماعی ایران. تهران: انتشارات آوای نور.
11. دکتر یحیی زاده ، حسین . 1393 .مددکاری اجتماعی ( مداخله در بحران ) ، انتشارات آوای نور