سرمایه اجتماعی با کارکردش تعریف میشود. سرمایه اجتماعی شیءواحدی نیست بلکه انواع چیزهای گوناگونی است.

 پیربوردیو

بوردیو در تحلیل خود از سرمایه اجتماعی به تقابل طبقه اجتماعی با اشکال دیگر نابرابریها تاکیددارد سرمایه اجتماعی به همراه سرمایه اقتصادی،سرمایه فرهنگی و سرمایه نمادین به عنوان اصول زمینه هایی که با ترکیب اینها موقعیت اجتماعی هر شخص را تعیین می کند شناخته می شود.

همانند نظریه مارکس بوردیو معتقد است که سرمایه اقتصادی ریشه تمام انواع دیگرسرمایه هاست.

اومعتقداست که سرمایه اجتماعی هم با وسایل و ابزاری چون خانواده،روابط با دانش آموزان قدیمی نخبه و اشرافیت باعث تولید نابربری اجتماعی می شود یا همبستگیهای اجتماعی برای بعضی ها یک منبع جدیترو به حساب می آیند .

انسجام درون شبکه هافقط تازمانی ممکن است که اعضای آن به تحصیل منافع شبکه کمک میکند،این منافع ممکن است مادی یا نمادین باشد. بقای آن مستلزم سرمایه گذاریهای جمعی و فردی است. کاربردسرمایه اجتماعی در نظربوردیو بر این درک استوار است که افراد چگونه با سرمایه گذاری بر روابط گروهی،وضعیت اقتصادی خود را در یک فضای اجتماع سلسله مراتبطی ( جامعه سرمایه داری ) بهبود می بخشند و از این جهت میتوان رویکرد او را ابزاری و فردگرا و متاثر از تئوری از سرمایه مارکس و بیشتر تضادگرا تلقی کرد.

جیمز کلمن

به نظر کلمن سرمایه اجتماعی با کارکردش تعریف میشود. سرمایه اجتماعی شیءواحدی نیست بلکه انواع چیزهای گوناگونی است که دو ویژگی مشترکی دارند:

الف) همه آنها شامل جنبه ای از یک ساختار اجتماعی هستند ) عناصر و پیوندهایی که حیات اجتماعی را تداوم می بخشند)
ب) واکنشهای معین افرادی را که در درون ساختار اجتماعی هستند اعم از اشخاص حقیقی یا عاملان حقوقی،تسهیل می کند و دستیابی به هدفهای معین را که در نبود آن دستنیافتنی خواهند بود امکانپذیر می سازند.

سرمایه اجتماعی ویژگیهای معینی دارد که آنرا از کالاهای خصوصی که در نظریه اقتصادی نئوکلاسیک بحث میشود مجزا می کند. این ویژگیهاعبارتنداز:

1-به آسانی مبادله نمیشوند،اگرچه این سرمایه منبعی است که ارزش استفاده دارد
2-سرمایه اجتماعی دارایی شخصی هیچ یک از افرادی که از آن سودمیبرند نیست و این به واسطه ی صفت کیفی ساختار اجتماعی است که فرد در آن قراردارد.
3-نتیجه ی فرعی فعالیتها ی دیگر است و معمولا شخص خاصی آنرا به وجود نمی آورد.
4-سرمایه اجتماعی در صورت استفاده بیشتر،برخلاف بعضی اشکال دیگرسرمایه،نه تنها مستهلک نمیشود بلکه افزایش مییابد. کلمن تحت تاثیرکاربرد نظریه انتخاب عقلانی درتبیین رفتار،بر منافع فردی سرمایه اجتماعی تاکیدمیکند.

رابرت پاتنام

پاتنام مفهوم سرمایه اجتماعی را فراتر از سطح فردی به کارمی‌گیرد و به چگونگی کارکرد سرمایه اجتماعی در سطح منطقه‌ای و ملی و نوع تاثیرات سرمایه اجتماعی بر نهادهای دموکراتیک و درنهایت توسعه اقتصادی علاقمنداست.

پاتنام سرمایه اجتماعی را آن دسته از عناصرو ویژگی‌های نظام اجتماعی (ماننداعتماداجتماعی،هنجارهای معامله متقابل وشبکه‌های اجتماعی) می‌داند که هماهنگی و همکاری را در بین افراد یکجامعه برای دستیابی به سود متقابل تسهیل می‌ کند.
پاتنام باکتاب خودبازی بولینگ به تنهایی ازحوزه ی تخصصی خود یعنی علوم سیاسیت فراتر رفته و تاحد عرصه ی عمومی گسترش یافته اما کلمن وبرودیو در حوزه ی محدودتر نظریه اجتماعی و جامعه شناسیش ناخته می شوند.

درکتاب بازی بولینگ به تنهایی پاتنام میگوید:ایده اصلی نظریه سرمایه در این است که شبکه ها یا اجتماع ارزش دارند و تماسها و رابطه های اجتماعی برنحوه تولید و بازدهی افراد و گروه ها تاثیرمیگذارد.پ اتنام بین دو شکل از سرمایه ی اجتماعی تفکیک قائل شده و به الحاق و یافراگیری از یکطرف و انحصار و تنهایی اشاره میکند.

سرمایه ی اجتماعی انحصاری تمایل به تقویت هویت های انحصاری و حفظ همانندیهای گروهی دارد در حالیکه سرمایه ی اجتماعی فراگیر تمایل به گردهم اوردن مردم از اقشار مختلف اجتماعی دارد که البته هرکدام از این اشکال در برابر نیازهای خاصی که احساس شود کارکرد خاص خود را دارد.

فوکویاما

فوکویاما نیز مانند پاتنام، سرمایه اجتماعی را در سطح کلان (درسطح کشورها و در ارتباط با رشد و توسعه اقتصادی آن‌ها) مورد بررسی قرارداده است و مولفه‌های مورد بحث پاتنام (شبکه‌های مشارکت مدنی،هنجارها یا اعتماد و همیاری) دربحث و نیز تکرار می‌شود.
وی برخلاف دیگر نظریه‌ پردازان صرفا برخصلت جمعی سرمایه اجتماعی تاکید کرده و آنرابه منزله دارایی گروه‌ها و جوامع تلقی کرده است.
به نظروی سرمایه اجتماعی را به سادگی می‌توان به‌ عنوان مجموعه معینی ازهنجارها یا ارزش‌های غیررسمی (صداقت،ادای تعهدات وارتباطات دوجانبه) تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجازاست در آن سهیم هستند.مهم‌ ترین منابع سرمایه اجتماعی از نظر فوکویاما عبارت است از خانواده و هنجارهای اجتماعی.

---

منبع:
سرمايه اجتماعی تاليف : مهدی اختر محققی