انسان امروزي علی رغم پیشرفت هاي چشمگیر در فن آوري ارتباطات در بر قراري روابط موثر با خود و دیگران از تجربه و مهارت کافی برخوردار نمی باشد.

سازمان بهداشت جهانی، تخمین می زند که تا سال 2020 ،اختلال هاي روانی و عصبی کودکان تا 50 درصد افزایش خواهد یافت (پالمر، 1391 ،ترجمه شافعی مقدم).
سوزان پالمر معتقد است دنیاي مدرن امروزي در حال نابودي فرزندان ما در مسیر رشد سالم است و بایستی براي نجات کودکان و ساختن آینده اي روشن براي آن ها هر چه سریع تر اقدام نمود.

دلایل ارتباط محدود والدین با کودکان خود در زندگی مدرن عبارتند از:

1 - اشتغال مادران و الزام به سپردن زودهنگام کودکان به مهد هاي کودك
2 - گسترش خانواده هاي هسته اي
3 - استفاده افراطی از فن آوري ارتباطات
4 - حمل طولانی مدت کودك در کالسکه
5 - آلودگی صوتی در خانه و محیط بیرون
6 - صداي ضبط صوت و قصه هاي صوتی دراتومبیل ومنزل
7 - جایگزین کردن تعامل ماشینی به جاي تعامل انسانی
8 - اسباب بازیهاي نوین
9 - قراردادن تلویزیون در اتاق خواب کودك
-10 مشاجره در حضور کودکان بر اثر استرس هاي زندگی شهري به جاي حل مسئله مسالمت آمیز
-11 بی توجهی به غذا خوردن دسته جمعی
-12 وارونه کردن نقش هاي زنانه و مردانه
-13 جایگزین شدن بازي هاي مدرن به جاي بازي هاي سنتی
-14 تعجیل در رشد آموزشی و موفقیت هاي اجتماعی کودکان(بی توجهی به احساسات،نیازها،انگیزه هاوتوانمندي هاي کودکان وداشتن انتظارات غیرواقع بینانه از آنان)
-15 مهاجرت و عدم سازگاري با محیط پر استرس شهري که منجر به اختلال هاي روانی و به خطر افتادن سلامت و امنیت خانواده می شود.
-16 ازدواج دیر هنگام و سن بالاي والدین در زمان تولد کودك و کاهش توانایی برقراري ارتباط موثر با او(بالاي 40 سال)
-17 ازدواج زودهنگام و عدم مهارتهاي تربیتی والدین کم سال (زیر 20 سال) در پرورش کودك.

با استفاده از گفتگوي بالنده(گفتگوي مبتنی بر همدلی احساسی و همدلی فکري در جهت مواجهه با افکار و احساسات خود با دیگران )می توان کیفیت تعامل والدین با کودکان را بهبود بخشید و آسیب هاي ناشی از زندگی مدرن را کاهش داد.

گفتگو یک فن جدید نیست ولی مثل نفس کشیدن از مکانیزم هاي بقا به شمار می رود اما تا زمانی که دچار مشکلات تنفسی (تنش هاي خانوادگی)نشده ایم متوجه اهمیت نفس کشیدن (گفتگوي بالنده) براي ادامه حیات نمی شویم. گفتگو تمایل ذاتی انسان جهت ایجاد تفاهم و تنش زدایی و پیشرفت تعاملات می باشد و با
"مشاجره"تفاوت دارد، زیرا در مشاجره هدف حرف زدن یک طرفه، اثبات خود و شکست دادن طرف مقابل است اما در گفتگو ضمن احترام متقابل و درك نقطه نظرات یکدیگر به دنبال نتیجه برد-برد در روابط انسانی خود با دیگران هستیم.بنابراین بی جهت نیست که تولستوي می گوید: " هر کسی درباره تغییر جهان فکر می کند ولی
کمتر کسی است که درباره تغییر خودش بیندیشد". ویلیام گلاسر، روان پزشک مشهور آمریکایی در کتاب ازدواج بدون شکست می نویسد هفت عادت مخرب در روابط بین والدین و فرزندان و همچنین روابط زناشویی عبارتند از: عیب جویی، سرزنش، گلایه، غر زدن، تهدید، تنبیه و باج گیري .از سویی دیگر هفت عادت سازنده در روابط
خانوادگی را شامل گوش سپردن، حمایت، تشویق، احترام، پذیرش، اعتماد و گفتگوي بالنده می داند.

اصول تربیتی والدین در گفتگوي بالنده با کودکان :

1 -حفظ خونسردي 2- پذیرش نقاط ضعف خود 3 - پذیرش نقاط قوت خود 4 - قابلیت نقض قوانین خانوادگی در - مواردي خاص 5- خودداري از برنامه هاي تحمیلی 6 - دهن بین نبودن 7 - پذیرش احساسات متضاد خود 8- حفظ رابطه صمیمانه با همسر 10 - اعتدال در محبت 11 - همدلی (مراحل درك احساسات کودکان: پذیرش و
احترام-گوش دادن – تایید احساسات- نامگذاري احساسات- برآورده کردن آرزوهاي کودکان) 12 - اشیاء قلمداد نکردن کودکان 13 - عجله نکردن در بزرگ شدن کودکان 14 - آموزش خودآگاهی 15 - شفاف کردن مرزها -16 شوخ طبعی 17 - انتقاد از رفتار مساله ساز کودکان نه شخصیت آنان 18 - عذرخواهی 19 - مقایسه نکردن
-20 وحدت نظر تربیتی والدین 21 - الگوي عملی بودن نه الگوي زبانی(ارتباط غیر کلامی) شرکت کنندگان و طرح پژوهش: مصاحبه هاي بالینی و برگزاري کارگاه هاي آموزشی با والدین در چهار دوره برگزاري کارگاه توانمندسازي والدین در گفتگوي بالنده باکودکان خود( 100 نفربا استفاده از نمونه گیري تصادفی خوشه اي از شش مهد کودك درشهرستان مشهد از مجموع 430 مهد کودك) 

ابزار پژوهش: مصاحبه و پرسشنامه هاي خودارزیابی در طول برگزاري کارگاه ها

شیوه اجرا: ابتدا مصاحبه بالینی با والدین داوطلب در زمینه برقراري ارتباط موثر با کودکان خود صورت گرفت و سپس به شرکت در کارگاه هاي آموزشی مرتبط معرفی شدند .کارگاه ها سه روزه انجام گرفت و در آخر با پرسشنامه هاي خود ارزیابی، بازخورد لازم در میران رضایت مندي والدین از کیفیت کارگاه ها به عمل آمد.(%80)

بحث و نتیجه:

* آشنایی والدین با آموزه هاي گفتگوي بالنده در تعامل با کودکان خود
* شناخت بیشتر نسبت به احساسات و افکارخود در تربیت فرزندان
* افزایش میزان تمایل به مشاوره خانواده در والدین(حساس سازي والدین به تربیت بهتر فرزندان و بهبود روابط همسرانه خود

افزایش تفاهم و سازگاري در روابط خانوادگی با تغییر نگرش والدین در مهارت هاي گفتگوي بالنده:

1 - اشتیاق یادگیري( تمایل به رشد خود)
2 - احترام کامل
3 - گشودگی ذهن
4 - صداقت
5 - گوش دادن
6 - خود آگاهی مداوم(ناظر بر خویشتن خویش بودن)
7 - تعلیق باورها
8 - جانب داري سازنده(از نظر خود)
9 - جویندگی و کاوشگري(جوینده ، یابنده است).

*سینرژي موفقیت (بارش فکري و رشد فزاینده در حل مسئله)

*بیانیه تغییر نگرش والدین در حمایت از حقوق کودکان

1 - هیچ چیزي به اندازه پرورش فرزندان شاد و سالم اهمیت ندارد.
2 - هیچ کس نمی تواند به تنهایی بچه ها را بزرگ کند ؛ همه ما به کمک هم نیاز داریم.
3 - ما به جامعه اي نیاز داریم که نیازهاي والدین را جدي بگیرد و روي آنها سرمایه گذاري مادي و فرهنگی
کند تا بزرگسالانی سالم و مشارکت جو پدید آیند.
4 - بهترین راه مصونیت کودکان این است که به والدینشان بیشتر اهمیت داده شود.
5 - والدین مسئول کودکان خود هستند نه مالکشان(براي مثال سیگار نکشند؛ کمربند ایمنی را ببندند؛
نگذارند از کودکان سوء استفاده هاي مختلف صورت گیرد)
6 - بهترین راه کاهش برنامه هاي افراطی علیه کودکان، کاهش برنامه هاي والدین است.
7 - تا وقتی که فرزندانمان کوچک هستند باید بگذاریم از دوره کودکی خود لذت ببرند.
8 - باید گفتگوي بالنده را به کودکان و والدین بیاموزیم.
9 - به والدین جوان (کم تجربه) کمک کنیم تا علاوه بر احساس مسئولیت در قبال فرزندان خود به کودکان دیگر نیز اهمیت بدهند و ذهن خود را فراتر از خانواده هسته اي باز کنند.
-10 باید محل کارمان فضایی دوستانه و خانوادگی داشته باشد و قانون از آن حمایت کند طوري که والدین مجبور نباشند بین کار و خانواده یکی را انتخاب کنند.

---

نویسندگان:محبوب چراغچی-حسن ذریه امن - کارشناسان اداره کل بهریستی استان خراسان رضوي