یکی از ناتوانی هاي عمده که تاثیرات منفی عمیقی بر شیوه ارتباط مادر- کودك به وجود میآورد کمتوانی ذهنی می باشد (استراچان، 2005 ؛ مک کنونی و همکاران، 2008 ). طبق تعریف کمتوان ذهنی حالتی است که در آن کارکرد هوش عمومی فرد به میزان چشمگیري زیر حد متوسط است که سبب تخریب همزمان رفتارسازشی شده 2007 ). کودکان مبتلا در مهارت- / و در حین دوره رشد، پیش از 18 سالگی تظاهر کند (کاپلان و سادوك، 1390 هاي حرکتی، ارتباطی، اجتماعی و عملکرد شناختی پایینتر از همسالان خود هستند (وستنروپ و همکاران، 2011 به نقل از کینگ و همکاران، 2013 ). با توجه به آمارها در ایران حدود یک میلیون و 200 هزار نفر کمتوان ( ذهنی وجود دارد (بهرامی احسان، رضاپور میرصالح، 1389

 

در نهاد خانواده چون نقش اساسی در حفظ تعادل روانی- اجتماعی بر عهده مادر است (کوهسالی و همکاران 1387 ). مادران باکودکان کمتوان ذهنی در بعضی مواقع به حمایت افراطی از فرزند خود میپردازند که کودك را از داشتن موقعیتهاي مناسب و فعالیتهاي مستقل باز میدارد یا اینکه ظرفیت کودك خود را از آنچه هست کمتر تصور می کنند. از طرف دیگر آنان از کودك خود غفلت و دوري میکنند و انگیزههاي لازم براي رشد و 1390 ). بر طبق نظر سایمون ( 1993 ) طرد، انکار / بهبودي او را فراهم نمی کنند (هاردمن و همکاران 2003 دوست داشتن و ابراز نفرت نسبت به یک کودك از جنبه هاي بی رحمی، سخت گیري و انضباط شدید است.

طرد به وسیله والدین به شیوه هاي غفلت کودك، جدایی کودك از والدین، انکار کودك، تنبیه یا بد رفتاري (خشونت)، استفاده از تهدیدها و تحقیر بیان می شود. سهل گیري بیش از حد در ارضاي افراطی همراه با فقدان کنترل والدین، همچنین در دوره هایی از نگرانی بالا و تماس افراطی است. سهل گیري زیاد به وسیله شیوه هاي صرف زمان زیاد با کودك، به طور دائم مطیع نیازها و خواسته هاي کودك بودن و به طور دائم دفاع کردن از کودك در مقابل حملات کودکان دیگر نشان داده می شود. حمایت بیش از حد به صورت نگرانی پیرامون سلامتی، ترس از غفلت، نگرانی افراطی والد نسبت به آنچه کودك قصد انجام دادن آن را دارد، نگرانی در مورد سلامت روانی، ترس نسبت به این که کودك از جانب همسالان پذیرفته نشود، تنظیم برنامه بهداشتی سخت - گیرانه وکمک افراطی در تکالیف کودك می باشد. پذیرش نشانه کفایت روابط مادر – کودك نسبت به صداقت (خلوص) ابزار عواطف، علاقه به تفریحات، فعالیت ها و پیشرفت کودك و درك کودك به عنوان یک کودك خوب می باشد.

بحث و نتیجه گیري

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه مادر – کودك در مادران با کودك کم توان ذهنی بود. نتایج نشان داد رایج ترین رابطه مادران نسبت به کم توانی ذهنی کودك به ترتیب حمایت افراطی، سهل گیري، پذیرش و طرد بود.

---

تقی هادي زاد(دانشجوي کارشناسی ارشدروانشناسی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران، ایران)، فیروزه ساجدي*(دانشیار مرکز توانبخشی اعصاب اطفال. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی. تهران ایران )، گیتا موللی(استادیار، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران، ایران)