نظرات بنيادي: پياژه و ديگران-

در اين مكتب وسيع فكري، تمركز به ويژه روي تكامل شناختي است، و به نقش طبيعت و تعليم و تربيت توجه برابر مي‌شود. كودكان اين‌طور ديده مي‌شوند كه از تحول توانايي هاي جسمي و روحي خود به طور فعال براي تأثيرگذاري، و تأثيرگيري از محيط استفاده مي‌كنند. طي اين روند كودكان سطوح پيچيده روزافزوني از توانايي‌هاي دانشي و الگوهاي رفتاري را رشد مي‌دهند. نيروهاي محيطي، به خاطر روندها و مهارت‌هاي دروني كودك، نقش‌هاي متفاوتي در زمان‌هاي متفاوت ايفا مي‌كنند. محيط مي‌تواند مانع يا حامي ميزان تكامل باشد، اما توالي تكامل عمومي است.

پياژه اين نظر را از طريق مشاهده دقيق كودكان و توجه به اشتباهات آن‌ها در حل مسايل و الگوهاي اكتشافي‌شان پرورش داد. مشاهدات به اين نظر منتج شد كه جريان تكميل روحي كودكان از نظر كمي با بزرگ‌سالان متفاوت است. شيوه عمل كودك، از نظر جسمي و روحي، طي يك سري مراحل متمايز به شدت تغيير مي‌كند. تحقيقات اخير يك سري مسايل درون قالب پياژه‌اي پيدا كرده است.

از جمله: كم ارزيابي كردن توانايي‌هاي نوزادان و نوپاها، تنوع وسيع ساختمان‌هاي روحي كودكان بزرگ‌تر و بزرگ‌سالان و نظر مرحله‌‌اي بودن تكامل به جاي آن كه تكامل كودكان را از ناگهاني مي بيند. امروزه، نظرات پياژه درباره‌ي شناخت كودك، پايه آموزش اوليه را تشكيل مي‌دهد. درك ما از تكامل شناختي و اخلاقي با اين اعتقاد شكل گرفته است كه كودك دريافت كننده فعال، و نه غير فعال، نيروهاي خارجي است. از طريق مشاهده كودكان ما كاملاً به تجسس فعال آن‌ها از انسان‌ها و اشياء آگاه هستيم. آن‌ها به موازات كوشش براي يافتن توضيحات اتفاقاتي كه در دنياي اطراف‌شان رخ مي‌دهد، زندگي ذهني بي‌نهايت فعالي را طي مي‌كنند. نقش مراقب كودك كه مجهز به اين درك مي باشد روشن است- ايجاد فرصت‌ها، حمايت احساسي، امنيت و تشويق. اين برخلاف راهنمايي‌هاي غلط "آموزش، تحريك و برانگيختن" مي‌باشد. نكات اساسي: پياژه

•    كودكان در شكل‌گيري تكامل خود فعال هستند. درصورتي كه به آن‌ها فرصت و حمايت تجسس داده شود، آن‌ها جست‌وجوگران طبيعي هستند.

•    فراگيري چگونگي استدلال، عمل كردن و يادگيري درباره جهان اطراف‌شان در مراحلي كه از نظر كيفي متفاوتند، رخ مي‌دهد.

•    ساختار ذهني، از جمله روابط با افراد، از طريق برخورد متقابل بين كودك و محيط ساخته مي‌شود.

•    توالي تكامل عمومي است، گرچه در حوزه فرهنگ‌ها و محيط‌هاي مختلف ممكن است متفاوت باشد.