این بعد مربوط به فرآیندی است که خانواده بر آن اساس شورش را می گذراند. بعد کنترل رفتار همچنین دربرگیرنده میزان تاثیر  و نفوذی است که  اعضای خانواده بر یکدیگر دارند.خانواده برای بقاء و سازگاری نیاز به شیوه هایی جهت کنترل اعضای خود دارد.مدل مک مستر چهار رفتار را در خانواده ها شناسایی می کند:

الف) خشک: در چنین خانواده هایی، نقش ها و وظایف روزمره اعضای خانواده قابل پیش بینی و کنترل است. این خانواده ها به دلیل خشک و نامنعطف بودن، قدرت سازگاری با تغیرات را ندارند و چه بسا حتی قدرت برون سازی تغییراتی که خانواده در هر مرحله از رشد فرد با آن مواجه است، نیز نداشته باشد. فضای کیفری چنین خانواده هایی، اعضایش را به طرف رفتارهای مخرب و پرخاشگرانه پنهان سوق می دهد و مبارزه برای قدرت در خانواده شدت می گیرد. همچنین احتمال دارد که اعضای خانواده خشم خود را در  محیط های بیرون از خانواده بروز دهند. همانطور که گفته شد، قابلیت پیش بینی در چنین خانواده هایی بالاست اما قابلیت سازندگی در آنها پایین است.

ب) انعطاف  پدیر: رفتار خانواده هایی که از این شیوه ها بهره می برند، هم قابل پیش بینی هم سازنده است. آنها می توانند به شکل مناسبی خود را با شرایط جدید انطباق دهند. شیوه آموزشی و حکایت  گرانه خانواده، مشوق آنها در فعالیت و انطباق با مقررات خانواده است.

ج) بی قید: این شیوه تا حدی قابل پیش بینی است اما قدرت سازگاری کمی دارد. بی حالی در این خانواده ها جایگزین سازندگی و عمل شده است.اعضا به وظایف خویش به خوبی عمل نمی کنند و اغلب در ارتباط با یکدیگر دچار مشکل هستند. ضعف سازماندهی در این خانواده ها باعث احساس عدم امنیت در فرزندان می شود وآنها رفتارهای نامهربانه ای را نشان می دهند. این فرزندان تا حدودی تکانشی و بی انظباط هستند و در هنگام ورود به مدرسه دچار مشکلاتی می شوند. زیرا در اینجا مقرراتی حکم فرماست و رفتارهای استاندارد شده ای از آنها انتظار می رود(بارکر، 1985؛ به نقل دهقانی و دهقانی، 1388)

عملکرد خانواده بازتاب انعطاف پذیری و بقای مرزها، الگوهای رابطه ای تجربه خانواده اصلی و بافت فعلی از جمله جهت گیری های فرهنگی و ارزشی خانواده است. به علاوه عملکرد انطباقی خانواده شامل ارتباط خوب میان اعضای خانواده و سطوح پایین تعارض خانوادگی است.(گرین و ورنر ، 1996؛ به نقل از ربیعی، 1386). میزان باز بودن خانواده در برابر ابراز احساسات از جمله خشم و تعارض، بیانگر درجه خودابرازی آنهاست. خانواده هایی که دارای طیف کاملی از ابراز احساس_ از شادی گرفته تا غم و خشم_می باشند سالم هستند.خانواده هایی که دارای الگوی انعطاف ناپدیر هستند و در دامنه محدودی هیجان خود را بروز می دهند، ناسالم تلقی می شوند. شیوه های کلامی و غیره کلامی ارتباط خانگی با سنجش مرتبط اند.عملکرد خانوادگی همچنین متاثر از قدرت و کنترل در سیستم خانوادگی است. کنترل مثبت و منفی و نفوذ در تمام خانواده ها عمل می کند و قواعد ناز و نوازش کردن رسیدگی می شود و قواعد معلوم می کند که قدرت چگونه شکل می گیرد و چه کسی آنرا اعمال می کند و قدرت اعمال کنترل با چه تناسب و ثباتی در خانواده به کار می رود(رایت و لی هی ، 1984؛ به نقل از پیکرستان، 1380)

سرانجام، اتحادها، ائتلاف ها با مثلث ها نیز روابط خانوادگی را توصیف می کنند. این الگوهای خانوادگی ممکن است ائتلاف های سالم یا مساله سازی باشند. برخی از مثال های قدرت ، کنترل و اتحادها اینها هستند؛ اتحاد مکمل برای نمونه زیرمنظومه مادر و فرزند؛ نابرابر. اتحاد قرینه  برای نمونه، برای نمونه بین همسران برابر مثلث شخص سومی دخالت داده می شود اتا اضطراب زیاد را درون واحد دوتایی پنهان کند.این کار موجب اضطراب و حالت هیجان پذیری زیاد می شودائتلاف های چند عضوی –صف آرایی دو و یا بیش از دو عضو علیه عضو سوم.دلبستگی ها پیوند(گره) های عاطفی قوی بین اعضا تعیین این ارتباط و روابط در سیستم های خانوادگی برای درک عملکرد فعلی آنان حائز اهمیت است.خانواده در هم نواسازی فرد غریبه(متخصص) با نقطه نظر خویش بسبار قدرتمند و ماهر است.(تاملیسون.2002 ترجمه بهاری و مهدوی هرسیتی.1384)

بدعملکردی خانوده نقطه مخالف عملکرد است. در مقایسه با خانواده سالم، سیستم خانواده به عملکرد، بسته است و اعضایش از لحاظ عاطفی به حال خود رها شده، سرد و جدا از هم اند.هرچند که برعملکردی خانواده ها گوناگون می باشد.در برخی خانواده ها مرزهای بین اعضا سخت است و خانواده سرد و رهاشده به نظر می رسد. در سایر خانواده ها، مرزهای درون سیستم خانواده روشن نیست و خانواده بهم تنیده وگرفتار است. در خانواده بدعملکرد، عشق مشروط است و اعضای خانواده برگسترش هویت فردیشان، مورد تشویق واقع نشده اند. خانواده تعارض را تحمل نمی کند و از قبول مشکل و یا انجام کمک خودداری می کند.به نظر می رسد که مشکلات ادامه یابند یا به شکل های دیگری بروز می کنند. منظومه خانواده دارای عملکرد بد، به حمایت و تقویت نشانگان مرضی، در فرآیند تعاملی پیشرونده می پردازد.اگر الگوی بدعملکردی تغییر نیابد، نشانگان مرضی از یک عضو به عضو دیگر منتقل می شود. (والش، 1982؛ به نقل از ربیعی،1386)

---

منبع:

     بارکر،فیلیپ.(1388).خانواده درمانی پایه.ترجمه: محسن دهقانی، زهره دهقانی. تهران: انتشارات رشد.