در واقع کلاهبرداری اینترنتی به هر نوع طرح متقلبانه‎ای گفته می‎شود که یک یا چند بخش از اینترنت را به کار می‎گیرد تا درخواست‎های متقلبانه‎ای را به منظور انجام معاملات جعلی و بردن اموال ، با قربانیان احتمالی مطرح می‎سازد. کلاهبرداری اینترنتی از زمانی رواج پیدا کرد که محیط مجازی مثل محیط اینترنت پا به عرصه وجود گذاشت و تقریباً حدود ده دهه است که رواج پیدا کرده است.

تعریف سرقت:

برای سرقت تعاریف متعددی ارائه شده است که به برخی از آنها اشاره می شود:

     ربودن خدعه آمیز مال غیر
    برداشتن چیزی بدون اطلاع و رضایت او
    گرفتن و بردن مال و پول کسی به زور یا مکر و فریب
    ربودن متقلبانه ی شیء متعلق به دیگری سرقت های سایبری

اینترنت چیست: اینترنت را مجموعه‎ای از شبکه‎ها گویند و از طریق آن شبکه‎های مختلف رایانه‎ای توسط سخت‎افزار و نرم‎افزارهای مربوطه و با قراردادهای ارتباطی یکسان به یکدیگر متصل می شوند.

کلاهبرداری اینترنتی:  کلاهبرداری اینترنتی یکی از جرائم یقه سفیدهاست که با توسعه اینترنت و ارتباطات اینترنتی گسترش یافته است، منظور از کلاهبرداری اینترنتی هرگونه کلاهبرداری است که بوسیله برنامه‎های کامپیوتری و رایانه‎ای یا ارتباطات شبکه اینترنتی صورت می‎گیرد مثلاً از طریق سایت‎های web ، پست الکترونیکی(E-mail )  یا اتاق‎های گفتگو ( (chat rooms.

در واقع کلاهبرداری اینترنتی به هر نوع طرح متقلبانه‎ای گفته می‎شود که یک یا چند بخش از اینترنت را به کار می‎گیرد تا درخواست‎های متقلبانه‎ای را به منظور انجام معاملات جعلی و بردن اموال ، با قربانیان احتمالی مطرح می‎سازد. کلاهبرداری اینترنتی از زمانی رواج پیدا کرد که محیط مجازی مثل محیط اینترنت پا به عرصه وجود گذاشت و تقریباً حدود ده دهه است که رواج پیدا کرده است.

    بر اساس نقش خاص رایانه در یک کج رفتاری خاص می توان به سه دسته ی بزرگ  و اصلی تقسیم کرد:

الف) یک رایانه ممکن است آبژه کج رفتاری باشد. این دسته, این دسته عمدتا شامل سرقت بخش های سخت افزاری و نرم افزاری رایانه می شود.
ب) یک رایانه ممکن است سوژه ی کج رفتاری باشد. در این دسته, رایانه شبیه شخص پیاده رویی است که جیبش را بزنند یا خانه ای که سارقین آن را خالی کنند.
ج) یک رایانه ممکن است ابزاری برای ارتکاب کج رفتاریهای سنتی باشد که عبارتند از سرقت هویت, پورنوگرافی کودکان, تخلف از حق تالیف و کلاهبرداری های پستی و تلگرافی.

نظریات جامعه شناختی سرقت

الف) جرم ( دورکایم ):  از دیدگاه کارکردگرایی به انحراف و جرم می نگرد. هر جامعه ای برای سالم ماندن به مقداری انحراف نیازمند است و تنها با افزایش غیر عادی کجروی است که جامعه با مشکل مواجه می گردد. نقش مجازات از بین بردن انحراف نیست، بلکه مجازاتها به منزله ی ترمیم  و درمان جراحات وارد آمده بر احساسات جمعی است. دورکایم به همبستگی و انطباق فرد با نظام حاکم بر جامعه تاکید دارد و معتقد است کجروی نتیجه ی کاهش قدرت نیروهایی است که سازگاری را در نظام های اجتماعی تضمین می نماید. درجه ی اتصال گروهی و یا افراط و تفریط در پیوند و هماهنگی با گروه یکی از علت های شکل های مختلف کجروی در یک نظام اجتماعی خواهد بود.

 ب) جرم ‌( مرتن ):  معتقد است شکاف میان اهداف و وسایل پذیرفته شده ی اجتماعی در رسیدن به این هدف ها, موجب می گردد که فرد برای دستیابی به اهداف خود, به جای همنوایی و پیروی از هنجارهای اجتماعی به کجروی و انحراف تمایل یابد. وی می گوید واکنشهایی که از طرف فرد صورت می گیرد, می تواند پنج شکل باشد:

" همنوایی", " ابتکار و نوآوری", " آیین گرایی", "انزوا طلبی", " طغیانی".

 پ) برچسب زنی ( هوارد بکر و گافمن ):  گروه های اجتماعی خاص با تدوین قوانینی که عدم رعایت آن، انحراف محسوب می شود به نوعی به افرادی که اینگونه رفتارها را از خود بروز داده برچسب می زنند. به دنبال آن افرادی که توسط این گروه ها برچسب خورده اند، رفتارهای انحرافی خود را افزایش می دهند. این فرآیند معمولا زمانی انجام می شود که عمل فرد, مورد قبول و پذیرش تعداد خاصی از مردم نباشد مانند دزدی.

اریک گافمن از نظریه پردازان این دیدگاه معتقد است وقتی فرد داغ ننگین بر پیشانی دارد در تعامل و ارتباطات خود با دیگران از عهده ی حل مسائل و مشکلات ناشی ازآن بر نمی آید, در نتیجه به رفتار انحرافی خود ادامه می دهد.

ت) همنشینی افتراقی ( ساترلند ):  به همنشینی افتراقی اشاره نموده، بدین صورت که افراد رفتار انحرافی را در همنشینی یا ارتباط و کنش متقابل با دیگران می آموزند. رفتارهای مجرمانه در درون گروه های نخستین به خصوص گروه های همسالان فرا گرفته می شود. ساترلند شرایط مصاعد برای ایفای نقش های مجرمانه و یادگیری این نقش ها را به مفهوم همنشینی افتراقی در نظر می گیرد و در آن بر جریان جامعه پذیری تاکید دارد که طی آن فرد طغیان از هنجارها و قانون شکنی را می آموزد.

ث) کنترل اجتماعی ( آلن بیرو):  مجموعه وسایل و شیوه هایی است که با استفاده از آنان یک گروه یا یک واحد اجتماعی خود را به پذیرش رفتارها، هنجارها، آداب و رسوم گروه مطلوب، منطبق می کند. از نظر وی کنترل اجتماعی یا به وسیله ی اعمال اجبار اجتماعی با کاربرد وسایل گوناگون نظیر مجازات های قانونی و تنبیه متناسب با ارتکاب جرایم، افراد را به پذیرش مدل های رفتاری محیط وا می دارد. از دید آلن بیرو، آموزش و پرورش،یکی از تعیین کننده ترین عوامل کنترل اجتماعی است چون از این طریق است که جنبه ی سازمان یافته و آگاه فرهنگ انتقال می یابد. و موجب همنوایی با جامعه می گردد.

ج) فرصت ( ویلیامز اس. ک):  طبق این نظریه شیوه ی زندگی، فعالیت های روزانه، فرصت ها یا جذابیت های ناشی از ویژگی های فردی، خصوصیات محیطی و... به طور مستقل یا در  ترکیب با یکدیگر فرصتهایی را برای وقوع جرم یا همان بزه دیدگی از جرم فراهم سازد. برابر نظریه ی شیوه ی زندگی و فعالیت های روزمره فرد با انتخاب آگاهانه یا غیر آگاهانه یک الگوی خاص برای زندگی خود فرصت هایی را فراهم می آورد که بیش از دیگران از جرم آسیب می بیند یا در معرض آسیب دیدن از جرم قرار می گیرد.

راهکارهای پیشنهادی:

    بسیاری از این جرایم مربوط به سرقت به خانواده ی فرد و نقش اولیه ی والدین در تربیت صحیح آنان مربوط می شود/  پيشگيري از مهاجرت روستاييان به شهرها/  همکاری مناسب میان تمام عوامل دخیل شامل کاربران و مصرف کنندگان بخش صنعت، مراکز انتظامی و حفاظت اطلاعات. این کار برای پی‎جویی جرائم اینترنتی و حفظ امنیت عمومی ضروری است. بنابراین بخش صنعت باید در چارچوب وظایف و ضوابط مشخص عمل کند/  وجود موازینی برای قانونگذاری ماهوی و شکلی با ملاحظه فعالیت‎های کیفری داخلی و بین‎المللی/  آگاهی از خطرات بالقوه امنیتی و روش‎های مقابله با آنها/  دسترسی به فن‎آوری‎های بازدارنده که این کار مستلزم یک محیط نظارتی متناسب است/ برنامه‌ريزي مؤثر در جهت شناسايي كودكان و زنان بي‌سرپرست و حمايت همه جانبه از آنان/ توجه اساسي و واقعي به مسائل اقتصادي جامعه به ويژه توجه به امر تورم مبارزه با ابهام‌ها در اين زمينه، ايجاد آرامش و احساس امنيت از اين جهت، فقرزدايي، سعي در فراهم نمودن زمينه تعادل اقتصادي در يك جامعه و برنامه‌ريزي اقتصادی/  برنامه‌ريزي مؤثر در جهت شناسايي كودكان و زنان بي‌سرپرست و حمايت همه جانبه از آنان.

---

منبع:
مجموعه مقاات آسیب های اجتماعی،انتشارات انجمن جامعه شناسی ایران،چاپ چهارم