خانواده یکی از نهادهای اجتماعی نخستین است که در اشکال مختلف در هر جامعه ای یافت می شود ، سکونت های انسان ما قبل تاریخ دلیل روشنی بر وجود سکونتگاه های خانوادگی می باشد که از قدیمی ترین نهاد بوده است و شالوده حیات اجتماعی محسوب می گردد و گذشته از وظیفه فرزندآوری و پرورش کودک در نتیجه استمرار نسل ها و بقاء نوع بشر نقش و وظایف متعدد دیگری از قبیل فعالیت اقتصادی ، آموزش و پرورش ، اجتماعی کردن فرد را نیز به عهده دارد.

امروزه مطالعه خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی و سلول اصلی جامعه و یا کوچکترین و قدیمی ترین واحد بنیادی جامعه مورد توجه بسیاری از جامعه شناسان و روانشناسان اجتماعی و مردم شناسان است و خصوصا این توجه معطوف تغییراتی است که در ارتباط با گسترش صنعت ورشد شهرنشینی در ابعاد و زمینه های خانواده پدیده آمده است و تحت فشارهای بسیارزیادی قرار گرفته است .        

در جامعه شناسی ، خانواده به عنوان یک نهاد اصلی اجتماعی دارای حیات ویژه ای است که با روش علمی مورد مطالعه قرار می گیرد و چگونگی پیدایی خانواده و تطور دگرگونی های آن در طول تاریخ تبیین می گردد، خصوصا که در جامعه ی امروز خانواده دچار دستخوش تغییرات ناهماهنگ با تغییرات ساختی آن پدید آمده است . روابط درون خانواده ، روابط میان زن و شوهر و روابط دختران و پسران و فرزندان و والدین ، تحت تاثیر شرایط اجتماعی جامعه قرار گرفته و در آن دگرگونی هایی پدید آمده است . بنابراین خانواده که هسته اساسی جامعه را تشکیل می دهد در بسیاری از جوامع غربی استحکام خود را از دست داده است و به تدریج رو به ضعف است و دولت های غربی از این لحاظ احساس خطر می کنند و بیم دارند که قادر نباشند جلوی آسیب های خانواده را بگیرند. مثلا در خانواده های امریکایی اغلب امریکاییان روابط جنسی را قبل از ازدواج آغاز می کنند و از هر پنج تولد یک تولد مربوط به یک مادر ازدواج نکرده است که معمولا زیر نوزده سال سن دارد . از چهار مورد آبستن یک مورد به سقط جنین ختم می شود . از هر پنج نفر یک بزرگسال به صورت مجرد زندگی می کند . تقریبا نیمی از ازداوج ها به طلاق ها منجر می شود و راه حل های جدیدی به جای ازدواج سنتی ، در حال شیوع است .                  تعریف مفاهیم

خانواده

خانواده گروهی است متشکل از افرادی که از طریق نسب یا سبب و رضاع با یکدیگر به عنوان زن ، شوهر ، فرزندان ، مادر ، پدر ، خواهر و برادر ارتباط متقابل دارند و فرهنگ مشترکی پدید آورده و در واحد خاصی به نام خانواده زندگی می کنند.   

ازدواج

ازدواج اقدامی است که یک زن و یک مرد طی آن با هم پیوند برقرار میکنند و بر پایه ارتباط جنسی ، تخالف جنسی ، پایایی و قرار داد اجتماعی می باشد و در مقایسه با دیگر ارتباطات انسانی دارای تامیتی است بی نظیر.                                                                                                                 
خانواده هسته ای

خانواده هسته ای شامل دو بزرگسال است که با هم در خانواده ای با فرزندان خود و یا کودکانی که به فرزندی پذیرفته اند زندگی می کنند . (آنتونی گیدنز – جامعه شناس)

نمونه خانواده های هسته ای را می توان در اغلب کشورهای صنعتی و در جوامع شهرنشینی پیشرفته ملاحظه کرد .

نظریه ی ساختاری مینوچین

اساسا رویکرد ساختاری خانواده بر مبنای این مفهوم استوار است که خانواده چیزی بیش از پویه های روانی -  زیستی  منفرد اعضای آن است . اعضای خانواده در قالب آرایه های خاصی که حاکم بر تبادل های آنان است با هم رابطه دارند . این آرایه ها اگرچه به وضوح ابراز یا حتی شناسایی نمی شوند یک کل یعنی یک ساخت خانوادگی را به وجود میآورند . ماهیت این ساختار از نظم و ترتیبی تبعیت میکند که با ماهیت فردی یکایک اعضا متفاوت است .                                                                              
به نظر وی ،خانواده در همان حال که از چرخه های زندگی خود در حال گذر است ، می کوشد تعادل ظریف بین ثبات و تغییر را حفظ کند ؛ هر چقدر خانواده کارکرد سالمتری داشته باشد ، در طی دوره انتقالی خانوادگی نسبت به تغییر گشوده تر است و بیشتر مایل است که متناسب با شرایط متغیر ، ساختار خود را اصلاح کند.                                                                                                        

 نظریه ی بوئن

بوئن مبدع نظریه نظام های خانوادگی خانواده است .خانواده را یک واحد عاطفی و شبکه ای از روابط در هم تنیده ای می پندارد که وقتی می توان آن را بهتر درک کرد که از چارچوب چند نسلی یا تاریخی آنرا تحلیل کرده باشیم . رویکرد نظری او و اقدامات درمانی همراه به مثابه پلی است ، بین رویکردهای روان پویشی که بر رشد و تحول  خویشتن ، مباحث بین نسلی و اهمیت گذشته تاکید می ورزند و رویکردهای مبتنی بر نظریه سیستم ها که توجه خود را به تکوین کنونی واحد خانواده و تعامل های آن در حال حاضر محدود می سازند.                                                                                                             
 
نظریه دورکهیم

از دید وی ، خانواده دارای نوعی تکامل خطی بود که در طی آن خانواده دچار انقباض شد و اولین شکل خانواده یک گروه سیاسی خانوادگی با نام " کلان بی شکل برون همسری " بود ، این شکل با گذشتن از مراحل مختلف تبدیل به خانواده پدر سالار روم قدیم شد و با تغییراتی به شکل " خانواده زن و شوهری "
معاصر در آمد . خانواده زن وشوهری دور کهیم که می توان آن را با خانواده هسته ای متداول امروزی برابر دانست نتیجه قانون انقباض تدریجی و نمایشگر تحول خانواده می باشد . در اثر تحول ناشی از انقباض ، گروه خانگی به تدریج از گروه سیاسی جدا شد ، زیرا در اثر تفکیکهای اجتماعی ، خانواده از یک واحد بزرگ که دارای کارکردهای اقتصادی و حاکمیتی بود ، خارج گشته و به شکل گروه صمیمی خانواده زن و شوهری در آمده است .                                                                                     
                                                                                                                                خاستگاه خانواده

درباره خاستگاه خانواده ، یعنی چگونگی پیدایی اشکال ابتدایی آن دانسته های انسان بسیار محدود است و اغلب بر فرضیات مبتنی می باشد . چنین به نظر می رسد که اولین واحد اجتماعی خانواده بوده است که به تدریج توسعه یافته و به شکل واحدهای بزرگتری چون قبیله ، طایفه ، جامعه روستایی ، جامعه شهری ، و بالاخره جامعه ملی درآمده است .                                                                                            ساختار خانواده

خانواده یک گروه خویشاوندی است که در اجتماعی کردن فرزندان و برآوردن برخی از نیازهای بنیادی دیگر جامعه ، مسئولیت اصلی را به عهده دارد . خانواده از  گروهی از آدم ها ترکیب می شود که از راه خون ، زناشویی و یا فرزند پروری با یکدیگر ارتباط می یابند و طی یک دوره زمانی نا مشخص با هم زندگی می کنند . تصور قالبی ما از خانواده که از یک شوهر ، همسر و فرزندانشان ترکیب می شود ، با توجه به ساختارخانواده در سراسر تاریخ بشری ،  تصور چندان درستی نیست .            
صنعتی شدن ، شهر گرایی و خانواده همین که یک جامعه به از دست دادن الگوی کشاورزی و پذیرش الگوی صنعتی می کند ، کارکردها و نیز اقتدار خانواده همراه آنان دگرگون می شوند . شاید مهم ترین پیامد گذار از یک خانواده سنتی روستایی به
 یک خانواده ی صنعتی شهری ، جانشینی خانواده هسته ای غالب کنونی به جای خانواده خویشاوندی گسترده ی پیشین باشد . با تغییر شکل خانواده از صورت یک واحد تولیدی و مصرفی به یک واحد تقریبا مصرفی ، دیگر ضرورتی باقی نمی ماند که تعداد گسترده ای از فرزندان و خویشاوندان دسته جمعی با هم کار کنند . در یک اجتماع شهری ، خانواده ای که فرزندان زیادی را باید تامین کند ، دشواری اقتصادی بیشتری از یک خانواده ی کوچک و کم فرزند دارد . تاثیرهای صنعتی شدن بر خانواده

به سه دلیل پیوندهای خانواده ی گسترده بیش از پیش سست تر می شوند  : نخست اینکه فرد در یک جامعه شهری باید از نظر جغرافیایی تحرک داشته باشد . دوم ، گروه های رسمی در کمک به افراد برای حل مسائلشان ، جایگزین گروه های نسبی سنتی می شوند . سوم ، افراد اکنون این فرصت را دارند که با کارو کوشش خودشان به منزلت دلخواهشان دست یابند ، یعنی ، دیگر لازم نیست که برای تعیین پایگاه اجتماعی شان  ، تنها به خانواده شان وابسته باشند . دگرگونی در ساختار خانواده

دگرگونی در ساختار خانواده در جوامع صنعتی نوین ، از کوچک شدن حجم خانواده ، دگرگون شدن برداشت های افراد از طلاق و تغییراتی در نقش های مردان و زنان سرچشمه می گیرد .                     
کوچک شدن حجم خانواده به عوامل گوناگونی بستگی دارد : یکی از این عوامل ، دگرگونی در نقش فرزندان است که خود پیامد انتقال از یک جامعه ی اساسا کشاورز به یک جامعه ی صنعتی و شهری است. همچنان که پیش از این نیز گفته شد ، فرزندان در یک جامعه صنعتی شهری ، بیشتر بار خاطرند تا یار شاطر .عامل دوم  کوچک شدن حجم خانواده ، بالا رفتن سطح آموزش است . جامعه شناسان کشف کرده اند که زوج های بسیار تحصیل کرده در مقایسه با زوج هایی که تحصیلات محدودی دارند ، گرایش به داشتن فرزند کمتری دارند . عامل سوم ، دسترسی گسترده به وسایل ضد بارداری به افراد این امکان را داده که بر تعداد فرزندانشان نظارت داشته باشند .                                                                       خانواده هسته ای
خانواده ای است کوچک ، متشکل از زن و شوهر و احتمالا فرزند یا فرزندانی چند . بسیاری خانواده زن و شوهری را با خانواده هسته ای مترادف می دانند ، در حالی که که به  زعم بعضی خانواده ی زن و شوهر فاقد فرزند به حساب می آید . امروزه بیشترین شکل موجود خانواده از نوع خانواده هسته ای است و شاید این وضعیت تا حدودی برخاسته از وضعیت پیشرفت صنعتی جوامع نوین باشد. خصوصی بودن این نوع زندگی تا بدان جاست  که در برخی از مناطق شهری حتی حتی همسایگان از یکدیگر بی خبرند .                                                              مشخصات اصلی خانواده هسته ای :

الف ) محدودیت ابعاد خانواده از نظر اسلاف : خانواده معمولا جدا از والدین یا اقوام زوجین حیات می گذارند.

ب) محدودیت خانواده از نظر تعداد فرزندان : خانواده به حسب معمول با تعداد اندکی از کودکان تشکیل می شود .

پ) افقی بودن هرم قدرت : در خانواده ی هسته ای به طور معمول ، تصمیمات اساسی خانه از طریق گفت و گو و تبادل نظر اتخاذ می شود . برخی مانند پارسونز بر این عقیده اند که چنین خانواده ای بسیار عقلانی است . زیرا همواره عقل و منطق بر آن حاکم است و در اتخاذ تصمیمات اساسی هر یک از ساکنان خانه که دارای منطق قوی تری است ، حق تصمیم گیری می یابد .

ت) نو مکانی : خانواده ی هسته ای به حسب معمول در محلی جدا از والدین یا اقوام زوجین تشکیل می شود و همین امر در افقی شدن هرم قدرت موثر است .هر چند خانواده هسته ای با جامعه ی جدید صنعتی سازگار است و بالاترین امکان تحرک جغرافیایی را فراهم می آورد ؛ لیکن جدا شدن از پیران و تنها گذاردن آنان در این نظام ، پایان غم انگیزی را برای حیات انسانی موجب می شود .

گستردگی و پخش خانواده هسته ای در دوران معاصر

به نظر می رسید که خانواده هسته ای پس از روند صنعتی شدن غرب شکل حاکم خانواده چه در دنیای صنعتی و چه در سایر مناطق جهان شد .اما امروزه آمار کشورهای پیشرفته صنعتی نشان می دهد که خانواده هسته ای ( زن و شوهر و فرزندان ) دیگر اکثریت خانواده ها را تشکیل نمی دهند و در حال حاضر انواع جدید خانواده پدید آمده اند و تعداد آنها به حدی رسیده که دیگر نمی توان از پدیده ای استثنایی صحبت کرد ، بلکه باید نگاهی مجدد به تعریف خانواده کرد و بخصوص در دگرگونیهای آن تامل کرد ف زیرا کلیه شواهد بر دگرگونی (اضمحلال ) خانواده تاکید دارند .

در آمار امریکا 27 درصد از افراد  ، خانواده ای شامل زن و شوهر و فرزندان ازدواج نکرده دارند (خانواده هسته ای ) ، خانواده شامل زن و شوهر که بدون فرزند هستند نیز 27 درصد اند . افراد مجرد 38 درصد و خانواده های تک والدی 8 درصد را تشکیل می دهند .

در شرایط کنونی ، هر چند که خانواده های هسته ای در کشورهای صنعتی کاهش یافته اند و عقاید گوناگونی در مورد آینده خانواده ابراز می شود ، اما در بسیاری از کشورهای جهان ، از جمله ایران ، هنوز با توجه به آمار ، خانواده هسته ای چه در شهر و چه در روستا اکثریت دارد . بر طبق آمار سال 1370 ، در ایران خانواده هسته ای بیشترین در صد خانواده ها را به خود اختصاص می دهد (71 درصد ) این خانواده ها هسته ای و در حدود 8 درصد از خانواده ها شامل سرپرست و همسر می باشد ، در حدود 4 درصد از خانواده ها را تشکیل می دهد ، در کنار انواع خانواده های فوق ، در حدود 4 در صد نیز خانواده های تک والدی می باشند.

بر اساس آماردر سال 1390 معادل 60.63 درصد خانوارها هسته ای ، 14.64 درصد خانوارها زوجی ، 7.16 در صد خانوارها تک نفره ، 6.97 درصد خانوارها تک والدی ، 3.84 خانوارها گسترده ، 0.24 درصد خانوارها فرزند سرپرست و در حدود 6.52 درصد جزء سایر خانوارها هستند. همسر گزینی"آزاد" در خانواده های هسته ای

در نظر پارسونز و جامعه شناسان دیگر انتخاب همسر بر اساس علاقه و عشق یکی از ویژگی های خاص خانواده هسته ای است . زوج جوان ، پس از ازدواج به هیچیک از خانواده های جهت یاب وارد نمی شوند ، بلکه واحدی مستقل برای زندگی خود تشکیل می دهند و نومکان می شوند و بدون وابستگیهای خویشاوندی به زندگی می پردازند ، به همین سبب در انتخاب همسر نیز از قیود و تمایلات خانواده آزاد شده و بدون توجه به ملاحظات خانوادگی بر اساس میل و علاقه قلبی همدیگر را انتخاب می کنند .این شیوه را "همسر گزینی آزاد" می گویند و باید توضیح داد ، که به معنای آزادی از قید و بندها، سلیقه ها و دستورات خانوادگی است اما همچنان در قید و بند و سدهای اجتماعی گرفتار است . بنابراین اصطلاح "همسرگزینی آزاد" ، یعنی انتخاب همسر بدون دخالت مستقیم خانواده که در جوامع صنعتی باتاکید بر اهمیت عشق ، و در کشورهای دیگر ، مثل ایران با تاکید بر علاقه دو نفر همراه است .

همسر گزینی در ایران

انتخاب همسر هنوز به شکل سنتی و تحت نظارت خانواده ها قرار دارد ، اما معمولا نظارت خانواده در همان جهت سدهای اجتماعی عمل می کند ، یعنی خانواده ها تجانس اجتماعی زوج جوان را از لحاظ طبقاتی ، خانوادگی  و اجتماعی در نظر می گیرند و سپس با توجه به میل و علاقه ی باطنی دختر و پسر نسبت به یکدیگر ، ازدواج صورت می گیرد . هر چند این امکان وجود دارد که دختر وپسری شخصا یکدیگر را انتخاب کرده و سپس رضایت خانواده های خود را جلب کنند نیز وجود دارد .
ویژگی خاص ازدواج ایران شاید ازدواج های فامیلی باشد که هنوز هم رایج است . البته ازدواج های فامیلی نیز معمولا تاییدی بر ازدواج های قشری هستند ، زیرا معمولا افراد یک خانواده در سطح مشابهی از لحاظ اقتصادی قرار دارند . در ایران به دلیل یکسانی مذهب و نژاد و اندک بودن اقلیت ها ، ازدواج میان  دو نژاد یا دو مذهب متفاوت به ندرت دیده می شود . مراحل عمر خانواده هسته ای

از آنجا که در خانواده هسته ای دیگر خانواده واحد تولیدی _ اقتصادی نیست ، چگونگی همسر گزینی نیز تغییر یافت و برای اولین بار در انتخاب همسر به علائق و تمایلات فرد توجه شد . علاوه بر این جدایی میان محل زندگی و کار باعث ایجاد تفاوت های دیگری نیز شد که مهمترین آن مراحل عمر خانواده است . در یک خانواده گسترده ، اصل تولید ، اساس اجتماع افراد خانواده بود و اعضا مختلف خانواده در انجام فعالیت تولیدی دخالت داشتند . کودکان در سنین پایین مراحل کارآموزی را می گذراندند ، در جوانی تبحر می یافتند و در بزرگسالی به کار پدر می پرداختند . پس از فوت پدر پایگاه او به فرزند پسر منتقل می شد . تغییر نقش به سبب قابلیتها و اقتدار بیشتر ناشی از امر تولید بود .عروس خانواده پس از فوت مادر شوهر به مقام کدبانویی خانه می رسید ، هر چند وقت یکبار اعضا جدید وارد و اعضا قدیمی به سبب فوت و اعضا دیگر به دلایل مادی و غیره از خانواده جدا می شدند ، اما باز هم واحد تولیدی با بقیه اعضا پا برجا می ماند . دگرگونی و تغییر در روابط و وظایف بسیار دیر و کند صورت می گرفت . بدین ترتیب خانواده گسترده بطور کلی و به عنوان واحدی تولیدی می توانست برای چندین نسل ادامه یابد . اما خانواده هسته ای متفاوت است ،خانواده در آغاز تنها شامل زن و شوهر است پس از مدتی فرزند یا فرززندانی نیز به خانواده اضافه میشود و خانواده را ترک می کنند و زن و شوهر در میانسالی دوباره  تنها می شوند . در پیری معمولا یکی از زوجها فوت می کند . زوج دیگر نیز پس از چند سال زندگی در تنهایی فوت میکند و با فوت او ، واحد خانواده متلاشی می شود . هر خانواده در طول عمر خود از مراحل مختلفی عبور می کند که اصطلاحا مراحل عمر خانواده نامیده می شود. همچنین بر اساس این اطلاعات ، مطالعه موقعیت ها و نقش های زن و مرد ، و دگرگونی آنها در انواع خانواده و تشخیص مرحله فشار های اقتصادی امکان پذیر می شود .به عنوان مثال در مرحله ای که فرزندان به دنیا می آیند ، مشکلات اقتصادی خانواده افزایش می یابد ، در این مرحله معمولا زوج جوان برنامه ریزی زندگی بهتر را شروع می کنند . زیرا نه تنها با تولد کودکان مشکلات اقتصادی افزایش یافته ، بلکه مشکن آنها نیز فضای کافی ندارد . اما معمولا خانواده در مرحله ای که فرزندان به 14 سالگی یا بیشتر رسیده اند به مسکن مناسب دست می یابند ، که شروع مرحله خروج فرزندان از خانواده و تشکیل خانواده فرزند یاب است . یعنی اکثر خانواده ها حداکث چند سال با فرزندان خود در مسکنی با فضای مناسب و کافی زندگی می کنند ، سپس فرزندان از خانه اخرج می شوند و زوج در میانسالی در خانه ای با فضای بیش از حد نیاز ، تنها  می مانند .از دید جامعه شناسی بخصوص تغییراتی که در نقش اعضا خانواده در مراحل مختلف  بوجود می آید ، مهم است .
 
شکل گیری و سن ازدوج

سن ازدواج در کشورهای مختلف متفائوت است . اما به طور کلی نسبت به سده های قبل ، سن ازدواج درتمام نقاط جهان کاهش یافته است . دگرگونیهای سن ازدواج به طور حتم با مسائل اقتصادی که امکان ازدواج را تسهیل یا مشکل می کنند ، ارتباط دارد . در مورد افزایش سن ازدواج دختران بخصوص باید به مساله افزایش سالهایی که در مدرسه و احیانا دانشگاه به سر میبرند ، توجه داشت .

در خانواده هسته ای زمانی که دختر وپسر جوان ، تازه زن و شوهر شده اند خانواده آنها ویژگی خاصی دارد که اصطلاحا " زوج عاشق " گفته می شوند . در این مرحله زوجین برای جلب رضایت  یکدیگر تلاش می کنند .پس از این مرحله زوجین بتدریج تابع تقسیم نقشها و وظایف خود در خانه می شوند و هریک از زوجین موظف به رسیدگی امور منزل است و مرد فعالیت های بیرون از خانه را به عهده دارد.

گسترش و گسترش کامل

مرحله بعدی که خانواده وارد آن می شود تولد اولین فرزند است . امروزه با توجه به تعداد مطلوب فرزند ، در یک خانواده و رعایت فاصله 2 تا 3 سال بین زایمانها ، فاصله اولین زایمان تا آخرین زایمان حدود 5-6 سال می شود . اگر موالید بالایی که در قشری  از جامعه ایران وجود دارد را کنار بگذاریم و با توجه به تبلیغات گسترده کنترل خانواده و با قبول حداکثر سه فرزند ، فاصله میان دو زایمان و توقف زایمان بعد از 30 سالگی که از طرف  پزشکان توصیهه گردد نتیجه حدودا مشابه سایر کشورها است ، یعنی در ایران نیز آخرین زایمان در حدود 28 سالگی زن است .

وقتی تولد آخرین فرزند در حدود 28 سالگی زن باشد و سه فرزند داشته باشد ، تمام وقت مشغول رسیدگی به فرزندان است . در این زمان خانواده گسترش کامل یافته که به آن "مرحله ی مادری فعال " نیز می گویند .

انقباض و انقباض کامل

پس از آنکه آخرین فرزند به سنین 13 -14 سالگی یعنی نوجوانی رسید از شدت فشار کار و مسئولیت کاسته میشود و این شرئوع مرحله چهارم ، یعنی انقباض است . زیرا فرزندان بزرگ شده اند و مسئولیت های و مراقبت های مادر کمتر شده و فرزندان در روند رشد اجتماعی به مصاحبت با همسالان و دوستان می پردازند .

با ممحاسبه مراحل عمر خانوده ، زمان متوسط مادری فعال با سه فرزند ، حدود 18-20 سال طول می کشد ، ومادر در سنین 45-46 سالگی با خروج فرزندان از خانه ، به پایان مرحله مادری فعال می رسد. سپس مرحله یعنی انقباض فرا می رسد . در این مرحله با توجه به امید زندگی که در جوامع مختلف حو حتی در شهر وروستا با یکدیگر متفاوت است ؛معمولا زن وشوهر میانسال در حدود 20-25 به تنهایی دور از فرزندان با یکدیگر زندگی می کنند . سپس با مرگ یکی از همسران خانواده دچار انقباض کامل می شود . همسر دیگر نیز پس از چند سال متوفی شده و به اینصورت خانواده هسته ای در مرحله ششم عمر خود یعنی مرحله انحلال ، از بین می رود . عمر یک خانواده هسته ای حدود 50-55 سال است که به مراحل شکل گیری ، گسترش ، گسترش کامل، انقباض ، انقباض کامل و انحلال تقسیم می شود .
                                                                   
دیدگاه مددکار در رابطه با خانواده هسته ای

یک مددکار اجتماعی باید در مورد خانواده و انواع آن و کارکردهای آن اطلاعات لازم و دقیق داشته باشد. تا بتواند نیازهای خانواده را در مقطع تکاملی فعلی مشخص کند. شناخت مددکار از مراحل عمر خانواده از قبیل سن ازدواج زن و مرد ،سن تولد اولین فرزند ، ترتیب و فاصله زایمانها ، سطح تحصیلات فرزندان ، زمان خروج فرزندان از خانواده و چالش ها و بحران های هر مرحله بسیار حائز اهمیت است .  این شناخت  به مددکار اجتماعی کمک می کند تا دریابد که آیا خانواده انتظارات اجتماعی در مورد پرورش کودک را تامین میکند ؟ همچنین مددکار می تواند مسائل و وظایفی که اعضا خانواده در آینده با آنها مواجه می شوند پیش بینی کند .  شناخت مراحل عمر خانواده به مددکار کمک میکند بتواند به هنگام بروز بحران و مشکل در هر مرحله از مرحله عمر خانواده با ارائه مهارت ها و راهبردهای مناسب ، خانواده را از بحران خارج کند .همچنین با آگاهی ودانش درباره خانواده یک مددکار می تواند تشخیص دهد که خانواده ها برای سازگاری با مراحل عمر خانواده تا چه حد به تغییر نگرش ها و اصلاح رفتار خود نیاز دارند . 

---

فهرست منابع :

_ اعزازی ، شهلا . جامعه شناسی خانواده ؛ با تاکید بر نقش ، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر . تهران . روشنگران و مطالعات زنان 1394
_ امین مجد،زهرا . کرمی ، محمد تقی . خانواده هسته ای از دیدگاه پارسونز . 1391
_ باقی نصر آبادی ، علی ؛ جامعه شناسی خانواده . تهران . دانشگاه جامع علمی کاربردی . 1387
_ ساروخانی ، باقر . مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده . تهران . سروش 1392
_ کالینز . جردن . کولمن.مددکاری اجتماعی کاربا خانواده . فریده همتی . سمت 1393
_گلدنبرگ ، ایرنه و هربرت . خانواده درمانی . حمید رضا براواتی و سیامک نقش بندی و الهام ارجمند . تهران روان
_ گیدنز ، آنتونی . مبانی جامعه شناسی . محسن چاوشیان . تهران . نشر نی . 1388
_ مهاجرانی ، ندا . از خانواده هسته ای تا خانواده گسترده . 1389
_نور بخش مقدم ، علیرضا . دانشنامه روانشناسی مردمی
_فصلنامه  بشارت . سیر تحول خاتواده