منشور مددکاری اجتماعی در فاجعه های غیرمترقبه نشان می دهد که چه اقدام هایی، در چه مراحلی و از طرف چه نیروهایی باید صورت پذیرد تا هدف تعیین شده، تحقق یابد. این منشور به عنوان فرآیند محور فعالیت ها، به چهار مرحله پیش از فاجعه، زمان فاجعه، روزهای نخست فاجعه و هفته های اول فاجعه تقسیم می شود و سرانجام منجر به جلب مشارکت واقعی بازماندگان برای بازسازی منطقه می شود.

1-  مرحله پیش از فاجعه

برنامه های پیش از فاجعه، به مراتب ثمربخش تر از برنامه های پس از فاجعه اند :

•    آموزش مددکاران اجتماعی برای آمادگی کار در شرایط بحران
•    پیش بینی های ضروری
•    پیش گیری های ممکن
•    آموزش کاهش آسیب پذیری شامل :

الف) پیش گیری از ضایعات نامناسب پس از حادثه
ب) بسیج همگانی برای مقابله با عوامل بحران ساز فیزیکی و رفتاری

2- زمان فاجعه :
•    اقدام اجتماعی برای برپایی سریع ستادهای خدماتی به منظور اسکان اضطراری و موقت کودکان، زنان، سالمندان و معلولان در منطقه
•    مطالعه سریع نیازمندی های اولیه
•    آمارگیری دقیق از بازماندگان
•    شناسایی اقوام و خویشاوندان کودکان بازمانده، استقرار کودکان در منطقه و احتراز از تغییر مکان عجولانه آنها
•    ایجاد پل ارتباطی بین بازماندگان و مجروحان ساکن در مراکز مختلف درمانی

3- روزهای نخست فاجعه

•    پیگیری اقدامات مراحل قبلی
•    ارزیابی اسکان های اضطراری موقت به منظور اسکان مناسبتر
•    تاکید بر اسکان موقت به صورت خانواده های "تک جنسی" به جز خانواده های بدون تلفات، خانواده های دارای پدر و یا مادر و فرزندان و ...، این نظام خانواده تک جنسی در گروههای سنی مختلف شکل می گیرد تا هم شبه خانواده ای تداعی شود و هم از احتمال بروز رفتارهای انحرافی جلوگیری شود. در روزهای بعد می توان بازماندگان خویشاوند را در اسکان مناسب تر یاری رساند
•    بهره گیری از انرژی های خاص افراد بازمانده، به جای دلسوزی های محض و به سوگ نشستن های طولانی که نتیجه نهایی و کارکرد پنهان این بهره گیری، پیش گیری از بروز خشم بازماندگان و تقویت مشارکت واقعی آنان به منظور بازسازی منطقه در مراحل بعدی است. تجارب حوادث پیشین، گویای این واقعیت است که بازماندگان فاجعه، افرادی درمانده نیستند بلکه دارای انرژی های فراوانی هستند و دگریاری آنها به شدت افزایش یافته است. مردان به نوعی و زنان به گونه ای دیگر که ثمربخش است، می توانند امدادگران را در اخذ تصمیمات منطقی یاری رسانده و در فعالیت های روزانه خویش نیز مشارکت کنند.

4- هفته های اول فاجعه

•    بازنگری برنامه ها و اصلاح موردی آنها
•    ارائه یافته ها و نحوه همکاری با مسئولان محلی
•    استقرار وضعیت نسبتآ عادی و اسکان های مناسبتر
•    زمینه کار و تلاش مجدد و پیشگیری از وابستگی مردم
•    شناسایی دقیق تر افراد نیازمند و بی سرپرست و تشکیل هسته های خویشاوندی
•    رشد و توسعه محلی و زمینه های بازسازی منطقه با مشارکت سازمان های محلی

5- توانبخشی افراد و بازسازی منطقه

پس از گذر از این مراحل، تعدادی از مددکاران اجتماعی مجرب در منطقه به کار خود ادامه می دهند تا در کنار روانشناسان و مشاوران متخصص، در قالب یک کار تیمی، بازتوانی اختلال های ناشی از ضربه حادثه را سامان بخشند. علاوه بر این، تاکید بر مشارکت واقعی مردم، مشارکت در تفکر، برنامه ریزی، تصمیم گیری و اجرا برای بازسازی خانه های خویش، از ظرافت خاصی برخوردار است (133). برگرفته ازطرح جامع ملی بازتوانی حوادث طبیعی در جمهوری اسلامی ایران 1391