به بهانه نزديك شدن به روز جهاني مددكاري اجتماعي (29 اسفند ماه ) و نيز راه اندازی كمپين مددكاري اجتماعي و پيشگيري از تصادفات رانندگي در نوروز سال93 از سوي انجمن مددكاران اجتماعي ايران، ضمن آرزوي شروع سالي بدون اتفاقات و حوادث براي مردم عزيز كشورم و همچنين تبريك روز جهاني مددكاري اجتماعي به همه مددكاران پرتلاش وخستگي ناپذير درسراسر دنيا ، سخنم را از اينجا آغاز ميكنم كه اصولأ چه پيوندي بين مددكاري اجتماعي و حواث رانندگي مي تواند وجود داشته باشد؟ و اساس ايده كمپين مددكاري اجتماعي و پيشگيري از حوادث رانندگي را چه منطقي رقم زده است؟

اگر تعاريف ذيل را در حوزه مددكاري فردي، گروهي و جامعه اي در نظر بگيريم كه عبارتند از :

مددکارى فردى

ارائه خدمات حرفه‌اى به افراد و خانواده‌ها تا روابط اجتماعى سالم‌تر و مؤثرترى را دارا و قادر باشند با بهره‌گيرى از استعدادها، توانمندى‌ها، امکانات درونى و بيرونى خود و جامعه به حداکثر رشد مادى و تعالى معنوى و رضايت‌مندى حاصل از آن دست يافته و به ‌صورت مستقل و خودکفا و با کارآئى بيشتر به زندگى خويش ادامه دهند.

مددکارى گروهى

ارائه خدمات به افراد به منظور رشد استعدادها، ظرفيت‌ها و قابليت‌ها، بهره‌گيرى از روابط و فعل و انفعالات گروهى است، تا اعضاء قادر شوند بر مسائل و مشکلات خود فائق آمده به ‌نحو مطلوب‌ترى از عهده وظايف و مسئوليت‌ها فردى و اجتماعى خود برآيند.

مددکار جامعه‌اى

توسعه و تعميم خدمات مددکارى اجتماعى در جوامع مختلف به منظور تأمين نيازهاى اجتماعي، فرهنگى و رفاهى از طريق بسيج نيروها و جلب مشارکت‌ها عمومى و بهره‌گيرى از استعدادها و نيروهاى موجود جامعه است.

به خيلي از اين چراها پاسخ داده ايم ونه تنها نقش مؤثر وارزشمند مددكاران اجتماعي را در پيشگيري از حوادث بلكه در بسياري از پديده هاي اجتماعي درك خواهيم كرد.

در تمامي اين تعاريف بر نقش افراد، گروهها وجوامع در حل مسائل اجتماعي تأكيد شده است و با مروربيشتربر اصلي ترين شيوه مددكاري اجتماعي يعني مددكاري جامعه اي در مي يابيم كه مددكاران با كاربرد دانش جامعه شناسي وبا فعاليتهاي منظم هدفمند وبسيج امكانات مادي ومعنوي وجلب مشاركت هاي اعضاء جامعه كه در جهت پاسخ به نيازجمعي و يا حل معضلات اجتماعي درجوامع شهري و يا روستايي انجام مي گيرد، مي توانند ازيك طرف مشاركت همه جانبه افراد واقشارجامعه مورد نظررا جلب نموده وازسوي ديگربا تأمين نيازجمعي از طريق شناسايي ظرفيت ها وپتانسيل ها دريك محدوده جغرافيايي مشخص،اعم از شهر يا روستا به  توسعه اجتماعي دستيابند. در واقع مددكاري جامعه اي ظرفيت سازي با رويكرد اجتماع محور است كه در آن مشارکت عنصری تعیین کننده در موفقیت اقدامات در سطوح مختلف بشمار می آید. اقدامات مشارکتی علیرغم اینکه معمولاً به زمان بیشتری نیاز دارند، اما مي توانند آثاری پایدارتر داشته باشند و تعداد بیشتری از گروه های هدف را تحت پوشش خدمات قرار دهند. ضمن آنكه در اين رويكرد هزینه کم، مشارکت زیاد، مسئولیت پذیری قابل توجه در میان افراد، احساس رضایت مندی زیاد در میان مردم تجربه شده است و سبب درونی سازی تغییرات و ماندگاری اثرات مداخله مي گردد.
در روش هايي كه معمولأ از طريق ارگانها ونهاد هاي دولتي براي كاهش آمار تلفات در نظر گرفته مي شود اغلب اجرايي/ عملياتي وهزينه بر بوده و در آن نقش مردم تقريبأ ناديده انگاشته مي شود .

البته در سالهاي اخير تعدادي از سازمانها ووزارتخانه ها به اهميت اين روش پي برده وبرنامه هايي را با مشاركت خود مرم در دستور كار قرارداده اند. سازمان جوانان جمعيت هلال احمر يكي از سازماننهايي است كه در سالهاي اخير با هدف پيشگيري وكاهش اثرات ناشي از حوادث طبيعي از رويكرد اجتماع محور سود جسته ودر كاهش حوادث رانندگي نيز با برپايي چادرهاي راهنمايان نوروزي به آگاه سازي  مردم از خطرات جاده اي همت گمارده است واز طريق  روش هاي حساس سازي، آگاه سازي مردم تلاش مي نمايد مشاركت مردم را جهت كاهش حوادث رانندگي جلب نمايد.گاهي اوقات مردم از اهميت ومخاطرات يك سفر آگاه نيستندو شايد ساده به آن مي انديشند واين را مي توان هنگام رانندگي روزانه آنها در سطح شهر ملاحظه نمود.

علاقه مندم اين خاطره تلخ را براي حساس تر كردن مردم عزيزم در فرهنگ رانندگي بيان كنم. در يكي از جلسات مشترك كه بين سازمان جوانان جمعيت هلال احمر ويونيسف با موضوع “مداخلات رواني واجتماعي به منظور كاهش تصافات رانندگي در بين نوجوانان وجوانان” شركت نموده بودم يكي از پرسنل خارجي شاغل در صندوق كودكان ملل متحدحاضر در جلسه به ما گفتند يك سؤال براي من هميشه بي پاسخ مانده است كه چرا ايرانيان وقتي به اتفاق وارد مجموعه اي مي شوند (هنگام ورود به جلسه، آسانسور،ساختمان و....) كلي به هم تعارف مي كنند وبه هم احترام مي گذارند كه نه اول شما بايد بروي من نمي روم! اصلأ امكان ندارد كه من بروم شما بفرماييد!،شما بزرگتريد!و.... اما وقتي در يك خيابان سوار بر خودروي خود هستند آنچنان باشتاب وعجله از خيابان عبور مي كنند كه حتي اگر عابر پياده اي باشد حاضرند او را زير گرفته وجانش را به خطر اندازند وبه مسيرشان ادامه دهند؟!!  و ما پاسخ منطقي براي اين سؤال نداشتيم.!!

واقعيت اين است در كنار بسياري از عوامل مؤثر بر حوادث جاده اي كه توسط سازمانها وارگانهاي ذيربط بررسي وبراي رفع آن برنامه ريزي مي مي شود، براي فرهنگ سازي وجلب مشاركت جدي مردم دراين راستا استراتژي بلند مدتي طراحي نگرديده است واين در حالي است كه متأ سفانه نقش حوزه هاي تخصصي در زمينه مسائل اجتماعي خيلي جدي گرفته نمي شوند در حاليكه دولت  وسازمانهاي تابعه بايد از متخصصان اجتماعي جهت رفع مشكلات اجتماعي كمك بگيرند چرا كه در حوزه درمان نيز طبيعتأ از پزشكان متخصص در اين راستا استفاده مي شود.

 انجمن مددكاران اجتماعي ايران وانجمن علمي مددكاران يكي از اين حوزه هاي تخصصي است كه با تكيه بر ديدگاهها وپشتوانه هاي علمي وتجربي مددكاران خود از فعالان مسائل اجتماعي است كه با شيوه هاي مناسب علمي، مداخلات اجتماع محور راجهت كاهش تصادفات جاده اي در دستور كارخود قرار داده است ودر اولين گام با راه اندازي  كمپين مددكاري اجتماعي وپيشگيري از تصادفات رانندگي در نوروز امسال سعي در نقش آفريني مناسب در حوزه تخصصي وكاربردي مددكاري جامعه اي را دارد.

در اينجا بر خود لازم مي دانم از رييس محترم انجمن مددكاران اجتماعي ايران جناب آقاي موسوي چلك ونيز تلاش هاي ارزشمند جناب آقاي دكتر جوادي از اعضاي هيئت مديره انجمن و دانشگاه علوم بهزيستي وتوانبخشي به دليل همكاري در راه اندازي كمپين مددكاري اجتماعي وپيشگيري از تصادفات رانندگي در نوروز امسال تشكر وقدر داني نمايم به اميد آنكه با آگاه سازي وحساس نمودن مردم به خطرات جاده ها گامي مؤثر در اين راستا برداريم.انشاء الله كبري محمدي
مسئول كارگروه حوادث و بلاياي انجمن مددكاران اجتماعي ايران
و كارشناس مسئول سازمان جوانان جمعيت هلال احمر